Ырыа кырдала > Ыстатыйалар > Саас-сааһынан санаатахха
Саас-сааһынан санаатахха26 февраля 2012, 12:01. |
Ытыктыыр аҕа табаарыһым, Саха Республикатын үтүөлээх артыыһа, эстрада артыыстарын VI Бүтүн Россиятааҕы куонкурустарын кыайыылааҕа ПЕСТРЯКОВ ПЕТР ПЕТРОВИЧ күн сириттэн барбыта 40 хонуга туолла.
1977 сыл. Олунньу ый. Москва. Эстрада театрыгар Бүтүн Россиятааҕы эстрада артыыстарын VI куонкуруһун лауреаттарын концерыгар билиэт сойуолаһыытын сүпсүлгэнэ. Көрөөччү да, кыттааччы да үгүс, өрүкүйүү бөҕө. Оччотооҕу тыҥааһыннаах түгэн туһунан «Эдэр коммунист» хаһыакка В.Семенов «Москва сценатыгар - сахалыы көр-нар» диэн ыстатыйатыгар маннык суруйбута: «...Быыс аһыллар. Виталий Андросов мелодиятыгар Валерий Ноев толоруутугар «Туундара» сахалыы ырыа дьиэрэйэр. Сценаҕа сыарҕатыгар ыт саҥыйаҕы кэппит уолу олордубутунан таба ойон киирэр уонна сценаны төгүрүйэ холоруктуу сүүрдэн элээрдэр. Уол сыарҕатыттан ойон түһээт, саҥыйаҕын уста охсор уонна микрофон диэки дьулуруйар. Микрофону илиитигэр ылар, уоһугар чугаһатар уонна чабырҕахтаан чаҕылытар. Чабырҕахтаан бүтээт, алгыс туойан дьириһитэр. «Большое спасибо, дорогие друзья, за то, что вы так прекрасно понимаете якутский язык», - диир уонна көрөөччүлэргэ сүгүрүйэр. Саалаҕа уол оонньуутун-күлүүтүн, юморын өйдөөннөр, күлсэн тоҕо бараллар, дохсун ытыс тыаһа өрө ньиргийэ түһэр. Бу конферанс жанрыгар бастакы бириэмийэни ылбыт Петр Пестряков Бүтүн Россиятааҕы куонкурус лауреаттарын концерын аһа турар». Дьиҥэр, лауреаттар концертарын маҥнайгынан аһыы туһугар туспа ситиһии буоллаҕа. Салгыы ыраах, тыйыс айылҕалаах Саха сирин хорсун-хоодуот үлэһит дьонун туһунан артыыс кутан-симэн, кэпсээн-ипсээн сэгэлдьитэр. Түөрт сылга биирдэ ыытыллар бу куонкурус аан бастаан 1960 сыллаахха саҕаламмыт. Бастакы лауреаттарынан Людмила Зыкина уонна Махмуд Эсамбаев буолбуттар. 1977 сыллаахха VI куонкуруска 200-тэн тахса эстрада эдэр артыыстара кыттыбыттара, кинилэртэн үс түһүмэҕи ааһан, кыайыылаахтар эрэ түмүк концерка талыллан киирдэхтэрэ. Бу улахан, дьоһун куонкуруһу дьүүллүүр 50-тан тахса чилиэннээх аптарытыаттаах жюрины РСФСР народнай артыыһа, Союз Улахан театрыгар кылаабынай режиссер буола сылдьыбыт Иоахим Шароөв бэйэтинэн салайбыта. Конферанс жанрыгар бастакы миэстэни Петр Пестряковка (Дьокуускай) анаабыттар, иккис миэстэни кимиэхэ да анаабатахтар (!), үһүс миэстэҕэ Елена Ятор (Архангельскай), Григорий Баскин (Ленинград) тиксибиттэр. Кэпсэтии жанрыгар бастакы миэстэни Любовь Полищук (Москва), иккиһи - Леонид Филатов, Владимир Винокур, Вацлав Скраубе (бары Москва дьоно) ылбыттар. Хореографияҕа бастакы миэстэ аатырбыт Лилия Сабитоваҕа (Москва), эстраднай-цирковой жанрга бастакы миэстэ Владимир Данилиҥҥа (Пермь) анаммыт. Көрөргүт курдук, VI Бүтүн Россиятааҕы куонкурус кыайыылаахтара бары кэриэтэ Москва артыыстара, элбэх сиидэни ааспыт, улахан сцөналарга үөрүйэх, буһуу-хатыы кыһарҕанын барытын барбыт эстрада дьиҥнээх маастардара. Оччотугар саха артыыһа Петр Пестряков чаҕылхай кыайыытын сөҕүмэрэ аһара кэрэ, киэҥ туттуу кэпсээнэ буоларыгар тиийэр. Итинник Петр Пестряков чобуотук, дьиҥ сахалыы дьоһуннук, сиһилии сиэдэрэйдик улуу Москва улахан сцөнатыгар төрөөбүт дойдутун, дьонун-сэргэтин аатырдан турар. Ол бэлиэ куонкурус сорох кыайыылаахтара (В.Винокур, о.д.а.) Россия телеканалыттан билигин даҕаны түспэттэр. П.Пестряков ол кэмтэн Владимир Данилинныын атастыы буолбуттара. В. Данилин Саха сиригэр доҕоро П.Пестряков ыҥырыытынан иккитэ кэлэ сылдьыбыта. Мин 1980 сыл сааһыгар кинилэр бииргэ Намҥа гастролга сырыттахтарына концертарын сөҕөн-махтайан көрбүттээхпин, концөрт кэнниттэн гостиницаҕа бииргэ чэйдээбиппит. Владимир Данилин - билигин Россия народнай артыыһа, профессор, Киин телевидение кини туһунан хас да биэриини көрдөрбүтэ. Владимир Карловы Вары (1983), Лозанна (1991) куораттарга иллюзионистар аан дойдутааҕы куонкурустарын Гран-при хаһаайына, аан дойду чемпиона, Пермь куорат бочуоттаах олохтооҕо, Россия хас да орденын (о.и. Александр Невскэй II степеннээх) кавалера. Союз куонкуруһун дипломана, Россия куонкуруһун лауреата ааттар П.Пестряков кынатын кытаатыннарбыттара, ыраахха, үрдүккэ көтөргө кыах үөскэппиттэрэ. Бүөтур Сахабыт сирин бары оройуоннарыгар, Монголияҕа, Румынияҕа, Канадаҕа, Союз улахан куораттарыгар араас концертары салайан ыытыспыта. 1985 сыллаахха бэс ыйыгар Дьокуускайга ССРС көҥүл тустууга чемпионатын аһыллыытын, сабыллыытын режиссердаабытын дьон-сэргэ, көрөөччүлэр, ыҥырыылаах спортсменнар олус сөбүлээбиттэрэ. Петр Пестряков саха искусствотын уонна культуратын биир төһүү, туруу үлэһитин быһыытынан бэйэтин көрдөрбүтэ. Ол курдук, кини Саха государственнай филармониятын бастакы директора, Государственнай үҥкүү ансамблын тэрийээччи, Москваҕа эстрада уонна циркэ государственнай училищетыгар саха оҕолорун сүүмэрдээн бастакы студияны астарбыта, эстраднай миниатюралар национальнай театрдарын тэрийбитэ. Номох буолбут «Чороон» ансамблы киэҥ эйгэҕэ сиэтэн киллэрбитэ. Уларыта тутуу, түргэтэтии кэмигэр П.Пестряков туора турбатаҕа, кини олох оргуйар үөһүгэр дьулурҕатык, хорсуннук хардыылаабыта. Ол дьалхааннаах кэми хайдах өйдүүрүнэн, ылынарынан олох сүҥкэн уларыйыытыгар актыыбынайдык кыттыбыта. Артыыс быһыытынан өссө сиппитэ-хоппута, тупсубута, айар үлэтигэр бэлэм суруллубуту ааҕан, оонньоон көрдөрөн эрэ биэрбэтэ. Атын омуктар аатырбыт суруйааччыларын сытыы айымньыларын уу сахалыы тылбаастаан, бэйэтэ айбыт бэтиэхэлээх кэпсээннэринэн «Баҕарар буоллахха» моно-спектакль туруорбутун «саха эстрадатыгар Аркадий Райкины санатар» диэн хаһыакка сыана быспыттара. 1989 сыллаахха «Ээ, этимэ даҕаны» диэн кинигзтэ 15000 экз. бэчээттэммитин билигин тымтыктанан даҕаны булбаккын. Олохпут көнөөрөй, тупсаарай диэн тыа сиригэр улааппыт, көнө сүрүннээх, чараас дууһалаах саха талааннаах уола кэтэмэҕэйдээн көрөн турбатаҕа, политикаҕа бастакы хардыылары оҥорбута. Саҥа ыытыллан эрэр альтернативнай быыбардарга кыттыбыта. Сахаҕа «Уол оҕо биир күн ат уорҕатыгар, биир күн ат өрөҕөтүгэр» диэн баар. 1991 сыллаахха элбэхтэ эллэспит, бииргэ үлэлээбит аҕа табаарыһа саха саарына И.Д.Черов рөспублика Президенигэр кандидакка туран, П.Пестряков киниэхэ итэҕэллээх киһинэн буолбута. Табыллыбатахтара... Аны 1994 сыл ыам ыйын кутурҕаннаах күннэрэ үүммүттэрэ. Черскэй бөһүөлзгэр кыра оҕолоох дьахтарга көмөлөһөөрү улаханнык эрэнэр тапталлаах уола Федор олус хомолтолоохтук, быстахха суорума суолламмыта Бүөтүргэ улахан охсууну оҥорбута. Уйан дууһалаах, уйаҕас сүрэхтээх П.Пестряков соҕотохсуйбута, туоххаһыйбыта, дьонтон тэйэ туттубута... Кэм-кэрдии элэстэнэрэ сүрдээх. Көлүөнэни көлүөнэ солбуйар. Олох уларыйыытыгар саҥа ааттар, сонун идэлэр бииртэн биир дьону сөхтөрөллөр. Ол ухханыгар уруккуну умна быһыытыйыы баар суол. Оннооҕор диэххэ, оччотооҕуга бииргэ алтыспыт, доҕор-атас дэтэ сылдьыбыт дьон бүгүн бэйэлэрэ сөмүйэ саҕа үрдээри, «дьэ, өйдөнөн», ону-маны ыаһаллара-түөһэллэрэ бэчээккэ быгыалаан ааһара хомолтолоох. Мин эдэркээн эрдэхтэн эҥэрдэспит, элбэххэ үөрэммит, үгүстүк өйөппүт убай оҥостор аҕа табаарыһым, САССР үтүөлээх артыыһа Петр Петрович Пестряков килбиэннээх аатынан саха дьоно өрүү киэн туттуохтара диэн бүк эрэнэбин. Киһи киэнэ кэрэмэһэ, туттан-хаптан чэрэҥэлээн, өйө-санаата сытыыта, ырааһа мин сүрэхпэр, дууһабар дириҥник иҥмит. Кини курдук саха артыыстарыттан бастакынан Союз, Россия үрдүнэн үрдүк куонкуруска кыайбыт, Саха сирин, саха дьонун аатын киэн тутта дорҕоонноохтук көрөөччү киэҥ араҥатыгар таһаарбыт киһибит суох. Санаан көрүҥ, кини тас дойдуларга, Союз киин куораттарыгар бүтүн советскай искусство бөдөҥ маастардарын концертарын туруорбут, таҥмыт, ыытыспыт улуу артыыс сахаҕа соҕотох. Кыайтарыыга буруйдаах соҕотох, кыайыыга киһи барыта кыттыгастаах буолааччы. Ол да буоллар, силлиэ да сөрөөтүн симиттибэт, силбик хаар да баттаатын өҕүллүбэт, куйааска сөрүүкэтэр, тыаллаахха дурда-хахха буолар баараҕай маска холуубун олус сөбүлүүр, ытыктыыр сүдү артыыһым, бэрт киһи Бүөтүр Бэстэрикиэп көрөн-харайан, бүөбэйдээн үүннэрсибит сахабыт эстрадатын. Виталий АНДРОСОВ «Саха Сирэ» хаһыат 2012 сыл тохсунньу 20 күнүнээҕи нүөмэриттэн ылылынна « Төттөрү |