Ырыа кырдала > Версия для печати > Оҕолорбутунан,таптыыр үлэбитинэн дьоллоохпут

Екатерина уонна Алексей Егоровтар. Бу ааттар 27 сыл көстүбэт күүһүнэн холбоммут ситимнээхтэр. Кинилэр ыал буолан олорбуттара сэтинньи 27 күнүгэр 27 сылын туолар эбит. Биһиги, сүгүрүйээччилэр, Алексейы уонна Екатеринаны хайдах да тус-туспа тутан көрбөппүт.

Бу сыллар тухары кинилэри сценаҕа иккиэннэрин бииргэ көрөбүт, ытыспыт тыаһын иккиэннэригэр аныыбыт. Ол эрээри бар дьонноругар кинилэр айымньылаах олохторунан эрэ кэрэхсэппэттэр. Кэргэннии Егоровтар бигэ туруктаах дьиэ кэргэн өйдөбүлүн дьон өйүгэр-санаатыгар иҥэрэллэр. Егоровтар айар үлэлэригэр, дьиэ кэргэннэригэр ситиһиилэрэ - сүгүрүйээччилэр киэн туттуулара. Ол курдук, оҕолорун Өркөн уонна Харысхан ситиһиилэриттэн тэҥҥэ үөрэбит, Алексей уонна Екатерина эбээ, эһээ буолбут үөрүүлэрин тэҥҥэ үллэстэбит. Билигин Алексей Васильевич, Екатерина Борисовна дьиэ кэргэнэ хайдах олороруй? Биһиги үлэ бириэмэтин кэнниттэн Егоровтар дьиэлэригэр кэпсэтиибитин болдьоспуппут. Кыра сиэннэрин Айыынаны оҕо саадыттан уонна Саха гимназиятыгар 1-кы кылааска үөрэнэр Күөрэгэйи Алексей Васильевич дьиэтигэр аҕалбытын кэннэ, эбээлэрэ Екатерина сиэннэрин бүөбэйдиир. Эбээ сиэннэригэр таптала сымнаҕас тылларыттан, биллэр-биллибэттик бигээн имэрийэн ыларыттан көстөр.

- Екатерина Борисовна, эн эбээ буолан баран, олоҕуҥ укулаата уларыйда дуо? Эбэтэр үлэҕин уонна оҕо-уруу көрүүтүн-истиитин кытта ыпсарар уустук дуу?

- Мин бүтүннүү оҕолорбунан, сиэннэрбинэн олоробун диир кыаҕым суох. Айар үлэбиттэн туора турбаппын. Биллэн турар, чугас дьоҥҥор болҕомто эмиэ ууруоххун наада. Дьиэ хаһаайката төһө даҕаны үгүс бириэмэни ирдиир үлэлээҕин иһин, дьиэ сылаас-истиҥ салгынын оҥорор эбээһинэстээх. Онон мин үлэм быыһыгар дьиэбэр кэлэн ас да астыыбын, сиэннэрбин да көрөбүн. Алексейдыын холбоһон баран, бастаан утаа дьиэбит-уоппут суоҕа, аны ыйы-ыйдаан гастролга сылдьарбыт. Алешалаах, Андрей сылы-сыллата төрөөбүттэрэ. Төрөппүттэрбит баар буолан, оҕолор эбээлэригэр-эһээлэригэр сылдьаллара. Гастролтан кэлээт, оҕолорбутугар ыксыырбыт. Оннук сылдьа сатаан баран, дьиэ-уот көстүөх курдук сиригэр Бүлүүгэ көһөөрү гыммыппыт. Хата, Георгий Сергучев сүүрэн-көтөн кооперативынан дьиэ ылбыппыт.

- Гастроллаах олохтон сылайан, биир сиргэ түптээн, нус-бааччы олоруоххутун, ыал биһигин тэрийиэххитин баҕарбат этигит дуо?

А.В.: Биһиги Екатериналыын айар куттаах дьоммут. Эдэр сылдьан өссө эрчимнээхтик, ылларан туран үлэлиирбит. Артыыс олоҕо уустук диэн уруккуттан биллэр өйдөбүлү этэрим буолуо. Дьон биһирэбилин ылар артыыс буолуохха диэри үүнэргэ күүскэ үлэлиэххэ наада. Гастрола суох ырыа сайдыбат. Оччолорго информацияны тарҕатар ньымалар аҕыйахтара. Нэһилиэктэргэ концерка дьон улгумнук сылдьар этилэр, биһиги кинилэргэ күүтүүлээх ыалдьыт буоларбыт. Икки сылынан республика бары улуустарынан, нэһилиэктэрин кэрийэн бүппүппүт. Онтон саҥа программа толкуйдаан иккистээн, үһүстээн гастролуу айаннаабыппыт. Арыый атахпытыгар туран баран, үлэбит хабаана кэҥээбитэ. Ырыаны үйэтитэр сыаллаах оҕолору музыкаҕа уһуйар үлэнэн, араас конкурстары, фестиваллары тэрийэр буолбуппут. 2001 сылтан айар студиябытын үлэлэттибит. Сахалыы караоке таһаарбыппыт.

- Бэйэ-бэйэттэн сылайыы да буолбатар, бэйэ билэринэн сылдьыан баҕарыы түгэнэ баар буолар дуо?

А.В.: Сыл-хонук ааһан истэҕин аайы киһи муударай, бэйэ-бэйэҕэ сыһыана ордук истиҥ буолар. Биһиги Екатериналыын биир интэриэстээх буолан, үтүө түмүктээх үлэлээхпит. Бэйэ-бэйэни кытта сүбэлэһэн, тахсар сыыһаны-халтыны ырытыһан үлэлээн кэллэхпит. Киниттэн атын ким миэхэ "бу үчүгэй" , "ол сыыһа" диэн этиэҕэй. Ол курдук, Екатеринаҕа мин эмиэ сүбэлиибин.

Е.Б.: Биһиги Алексейдыын иккиэн олус иллээх дьиэ кэргэҥҥэ улааппыппыт. Билигин ийэлэрбит тыыннаахтар. Аҕаларбыт иккиэннэрэ соторутааҕыта диэри тыыннаах этилэр. Хомойуох иһин, "Көмүс сыбаайбаларыгар" аҕыйах сыл тиийбэккэ бараахтаатылар. Иккиэммит ийэлэрэ этэҥҥэлэр. Хос сиэннэрин көрөн үөрэллэр.

-Екатерина, Алексей, эһиги бу улахан дьиэҕитигэр үлэ кэнниттэн бары мустар эбиккит. Уруу-аймах ситимэ күүстээҕэ эһиэхэ олус биллэр. (Үлэ кэмин кэнниттэн Харысхан кэргэнинээн Иялыын, Өркөн кэргэнэ Иза улахан уолунаан Уйгуннуун уонна аймахтара кыргыттар кэлбиттэрэ. Иллээх кэргэн күннээҕи сонуннарын кэпсэтэллэр. Егоровтар дьиэлэригэр истиҥ сыһыаннаах, үөрүү аргыстаах күннээҕи олоҕу көрөн астынаҕын).

Е.Б.: Иккиэн эрэ дьиэбитигэр хааллахпытына олус чуҥкуйабыт. Онон оҕолорбутун, сиэннэрбитин мэлдьи көрө-истэ сылдьыахпытын баҕарабыт. Үлэ кэмин кэнниттэн бары манна мустабыт, улахан остуол тула олорон киэһээҥҥи аһылык кэмигэр сонуннары кэпсэтэбит. Урууларбыт, аймахтарбыт биһиэхэ күүтүүлээх ыалдьыттар.

А.В.: Мас үүнэн сылын ахсын баараҕадыйарын курдук аҕа ууһун силиһэ-мутуга тэнийиэхтээх. Сорох дьон аймахтарын кытта ситимнэрин быһан кэбиһэллэр. Хаамаайы майгылаах, бииртэн-бииргэ ыстаҥалыы сылдьар дьону киһи ахсарбат. Хаһан баҕарар, ханна баҕарар ыарахан кэмҥэр эйиэхэ бастатан туран бииргэ төрөөбүтүҥ эбэтэр аймаҕыҥ эрэ көмөлөһүөҕэ. Онон уруу-аймах ситимин быспыт киһи байҕал долгунугар охсуллар оҥочоҕо тэҥнээх.

- Оҕолорбут улаатан, туспа ыал буолбуттарын да кэнниттэн бүөбэйдиирбититтэн аныгы көлүөнэ олоххо бэлэмэ суох иитиллэн тахсар дииллэр.

Е.Б.: Оҕо сүһүөҕэр турарыгар көмөлөһөр туох да куһаҕана суох. Билигин олох-дьаһах ыарахан. Оҕоҥ ыал буолан туспа барарыгар олоҕун-дьаһаҕын сөптөөх хайысхатын буларыгар син биир бастаан утаа көмөлөһүөххэ наада. Биһиги төрөппүттэрбит биһиэхэ олус көмөлөспүттэрэ. Кинилэрэ суох бу олохпутугар ситиһиибит суох буолуо этэ. Олох-дьаһах проблематын кытта туста сатаан баран, Алексей баҕар музыка учуутала, оттон мин оҕолорбун көрөн олорбут буолуом этэ. Онон төрөппүттэрбитигэр биһиги махталбыт муҥура суох.

А.В: Оҕом сокуоннай сааһын ситтэ, бэйэтин бэйэтэ көрүнэр кэмэ кэллэ диэн таһырдьа үүрэн таһаарар олох сыыһа. Арай кыыллар оҕолоро бороохтуйбутун кэннэ бэйэлэриттэн тэйитэллэр. Көмөтө суох улахан олоххо тахсыбыт киһи ардыгар эгоист буолар, кини оҕотугар эмиэ оннук сыһыаннаһыаҕа. Түмүгэр эгоист көлүөнэ үүнэн тахсар.

- Өркөн төрөппүттэрин туйахтарын хатаран айар үлэлээх, Харысхан олох атын хайысханы тутуспут. Оҕолоргут идэ талалларыгар эһиги сабыдыалгыт хайдах этэй?

А.В: Ырыа биһиги дьиэ кэргэҥҥэ суолтата, дьайыыта улахан буоллаҕа. Онон утумнааһын баарыттан соһуйбаппыт. Өркөн ырыа суруйар, сөбүлүүр дьарыгын идэ оҥостон, ылларан туран үлэлиир. Харысхан даҕаны кыаҕа баһаам буоллаҕа. Ол эрээри кыра уолбут туспа хайысханан барбыта. Кини билигин "Стерх" страховкалыыр хампаанньаҕа үлэлиир. Ол эрээри, иллэҥ бириэмэтигэр сөбүлүүр дьарыгын бырахпат. Музыканан үлүһүйэр. Оҕолорбутун идэ талалларыгар хаһан даҕаны ыйыы-этии суоҕа. Бэйэлэрин баҕаларынан барбыттара.

- Екатерина Борисовна, кийииттэргин кытта сыһыаныҥ ийэ кыыһыгар сыһыаныгар маарыҥныырын бэлиэтии көрөбүн.

- Мин уолаттарым талан ылбыт кыргыттарын оҕолорум тэҥэ сөбүлүүбүн. Оҕолорум үчүгэй кыргыттары талбыттарыттан үөрэбин. Биһиги бииргэ олорон элбэҕи сэһэргэһэбит, майгыбытын билсэбит. Оҕоҥ ыал буоллаҕына, мэһэйдэспэккэ, ырааҕынан дайа сылдьар ордук диэн этиини кытта сөпсөспөппүн. Мин уолаттарым хайдах кыыһы талбыттарын билиэхпин баҕарабын. Биллэн турар, кинилэр олохторугар булкуспаппын. Атын дьиэ кэргэнтэн кэлбит киһи атын укулааттаах буолара биллэр. Кийииттэрим даҕаны миигин көрөн, элбэххэ үөрэнэллэр. Мин Алексей ийэтин Мария Мироновнаны кытта аан бастаан билсиспиппин бу баардыы өйдүүбүн. Саха дьахтарыныы сымнаҕас майгылаах, ис иһиттэн үрдүк культуралаах дьахтар. Миигин олус үчүгэйдик ылыммыта. Билигин да билсэ турабыт. Кыыһын тэҥэ сөбүлүүрүн билэбин.

- Эһиги дьиэ кэргэҥҥитигэр эр дьон элбэхтэр. Алексей Васильевич, дьиэ кэргэҥҥэ эр киһи оруола хайдах буолуохтааҕый?

- Эр киһи айылҕаттан быдан кыахтаах, талааннаах, дьоҕурдаах. Ол эрээри дьахтар көмөтө суох ол талаанын, дьоҕурун таһаарбат. Эр киһи булааччы-талааччы, ол эрээри дьахтар ону сүнньүлээн-хайысхалаан биэриэн наада. Эр киһи төбө, дьахтар моой диэн сөрүү-сөпкө эппиттэр. Мин ситиһиим - Катям көмөтүнэн, Катя ситиһиитэ - мин көмөбүнэн. Эр киһи эр киһи буоларыгар дьахтар оруола улахан. Мин уолаттарбын мэлдьи дьарыктаах буолалларыгар үөрэтэбин. Кинилэр сылдьалларын тухары айаллар-туталлар, дьарыктаах буолалларын сөбүлүүллэр. Тугу да гыммакка кэтэх тардыстан сытыы - бу саамай куһаҕан көстүү буолар. Кэтэх тардыстан сытар киһи-ыар санааҕа ылларбыт киһи. Ол иһин былыр-былыргыттан кэтэх тардыстары анньыы диэччилэр.

- Алексей, Екатерина, эһиги "биһиги дьоллоох дьиэ кэргэммит" диэххитин сөп дуо?

А.В: Мин 50, 60 сыл бииргэ олорбут кэргэнниилэр хайдах курдук бэйэлэригэр харыстабыллаахтык сыһыаннаһалларын көрөн астынабын. Омуннаан эттэххэ, үчүгэйи баҕаран туран ымсыырабын. Дьэ, кинилэр бааллар, үгүс сыллар тухары олох муудараһын иҥэриммит дьон. Кинилэр дьоллоох ыаллар ахсааннарыгар киирсэр бырааптаахтар. Биһиги 27 сыл бииргэ олордубут. Кылаабынайа, оҕолорбут, сиэннэрбит этэҥҥэлэр. Ол иһин Катя биһикки дьоллоохпут диэхпитин сөп.

Е.Б.: Кырдьык, оҕолорбут этэҥҥэ олордуннар, ол биһиэхэ үөрүү буоллаҕа. Уонна оттон Алексей биһикки сөбүлүүр дьарыкпытынан дьарыктанан кэллибит. Үлэбитигэр үөрэ-көтө барабыт, дьиэбитигэр оҕолорбутун, сиэннэрбитин ахтан кэлэбит. Дьол диэн ол буолбатах дуо?

А.В.: Үлэтигэр сордонон-муҥнанан барар, өрөбүлү эрэ кэтэһэр киһи, бу мин санаабар дьоло суох киһи. Киһи биирдэ күн сиригэр кэлэн барар, ол иһин бэйэбит баҕабыт хоту, сөбүлүүр дьарыкпытын түбүк оҥостон, сөбүлүүр киһибитин кытта олоруохтаахпыт. Оттон харчынан астыныыны-дуоһуйууну ылар дьон, ол эбэтэр элбэх харчыны өлөрөргө дьулуһар уонна онтуларын көмөтүнэн тугу баҕарар атыылаһар дьон дьоллоохторо буолуо дии санаабаппын. Кылаабынайа, киһи үлэтиттэн дуоһуйууну ылыахтаах, чугас дьонноро этэҥҥэ буолуохтаахтар. Дьол аргыстаах олох оннук буоларын сэрэйэбин.

Балаһаны Сардаана КУЗЬМИНА бэлэмнээтэ

"Саха Сирэ" хаһыат саайтыттан