Ырыа кырдала > Версия для печати > Михаил БОРИСОВ: “Кэскилбин, үлэ эрэ кэмигэр”

Дьокуускай кинотеатрын анонстара күннэтэ "Мировой бестселлер" дии-дии араас омук киинэлэрэ буола туралларын туһунан кэпсииллэр. Олор быыстарыгар "сап-саха сирэйдээх, бэйэбит уолаттарбыт мэлтэһэн" элэҥнээн бэртээхэйдик да көстөр. "Кэскил" киинэ номнуо хаһыс да нэдиэлэтин куорат кинотеатрдарыгар көстө турар. Күннэтэ сеанс тухары, билиэт атыыга барар. Сахалыы тылынан саҥарар киинэни дьон сэҥээрдэ. Сааһыттан тутулуга суох дьон кэлэн, Кэскил уол туһунан көрөн барар. Ол үөрдэр. Саха уолаттарын киинэтэ - "олохтоох производство" оҥорон таһаарыыта буоллаҕа. Саха кинематографията! Тус бэйэм уолаттарга кыра да харчы угаары "VIP" миэстэҕэ билиэт атыыласпытым. Кэскиллиин атах тэпсэн олорон кэпсэтэр хас биирдии көрөөччүгэ кыаллыбат. Онтон "эдэр саастарга" - кыаллар!
Таптыыр киинэлэргит ("Кэскил" уонна "Кэскил - 2") сүрүн геройун интервьютун ааҕарга ыҥырабыт!

Үлэ чааһыгар эрэ "Кэскилбин"

- Артыыһы туох саамай үөрдэрий?

- Көрөөччүлэр уонна кинилэр ытыстарын тыаһа. Аҥардас кинилэр бааллара, артыыһы көрө кэлэллэрэ биһигини стимуллуур. Дьон театры, сахалыы киинэни сэргиирэ олуһун үөрдэр. Саха театрыгар үлэлиирбиттэн бэйэм үөрэбин. Маннык улахан дьиэҕэ, кыраһыабай сценалаах театрга оонньуурбунан киэн туттабын.

- Ол аата идэҕэр бэриниилээххин...

- Идэбин таптыыбын. Артыыстыыртан ураты сатыырым да суох курдук. Атын эйгэҕэ бэйэбин көрбөппүн. "Инженер" эҥин диэн идэни омук тылын курдук истэбин. Миигин кырабыттан сценаҕа анаан улаатыннардахтара дии.

- Оттон эйиэхэ биэрэр оруолларыттан төһөєє астынаҕын?

- Театральнай искусствоҕа оруол хас да типаһа баар. Трагическай, комедийнай уо.д.а. Мин тиибим комедийнай. Артыыстааһын - эмиэ үлэ. Хас биирдии киһи эппиэттиир эбээһинэстээх. Улахан трагическай оруоллары оонньуур гына "улаата" иликпин быһыылаах (күлэр). Сценаҕа таҕыстахпына, дьон сэргэ күлэргэ бэлэмнэнэн барар... бу - мин үлэм, сөбүлүүр үлэм. Оннооҕор күннээҕи олохпор: "Оонньоон көрдөр эрэ", - диэн өһүргэтэн да ылааччылар...

- Онуоха туох диэн эппиэттиигиний?

- "Театрга кэлиҥ, оонньоон көрдөрүөм", - диибин. Артыыска үлэ чааһа диэн баар. Тус олох диэни эмиэ умнумуохха. Сылдьарым тухары "клоун" буолбатым биллэр.

- Дьиэҕэр хайдаххыный?

- Оруолбуттан тахсабын. Хас биирдии киһи дьиэтигэр кэлэн сынньанар. Эппитим курдук, артыыстааһын - үлэ. Үлэ кэмигэр, үлэ күнүгэр оҥоһуллар дьыала. Киинэҕэ, театрга атын киһи олоҕун оонньуугун. Сценаҕа тахсар хах кэтии... Оттон дьиэҕэ - дьиҥ бэйэҥ.

- Бииргэ төрөөбүттэриҥ туох дииллэрий?

- Биһиги бииргэ төрөөбүттэр онуобут. Икки кыыс уонна аҕыс уол "Кэскиллээн" көрдөр эрэ", - дииллэр. Уобараскар барсаҕын дииллэр... Бэйэм да "Маама" (артыыс бу Тылы бэрт минньигэстик уонна мичээрдии-мичээрдии саҥарар - автор) оҕотобун. Барыларыттан кырабын, атаахтарабын. Москваттан үөрэнэн кэллэхпинэ, дьон барыта оттуу да сылдьар буоллаҕына, мин бастакы үс-түөрт күнү сынньанабын. Ийэм аччык устудьуону "уотууга" сытыарар быһыыта. Онтон, дьэ, оттуу тахсыбыта буолабын. Билигин барыта атын, соҕотох буолбатахпын. Ийэм кийииттээх, сиэннээх.

- Киинэ от үлэтин таарыйар. Кэскил сатаан оттообот киһи этэ. Дьиҥнээх от үлэтигэр хайдаххыный?

- Хотууру да, кыраабылы да илиибэр туппатаҕым үһүс сылыгар барда. Саатар "Кэскилгэ" уһулла сылдьан тутар кыах көстүбэтэҕэ (күлэр). Арай, оҕо сылдьан от үлэтиттэн, хотонтон арахпат буоларым...

Куорат уонна тыа

- Саха киинэтэ атын омук киинэлэриттэн туох уратылаах буолуохтааҕый?

- Кэскил олус чэпчэки уобарас. Ситуация олус боростуой. Саха киһитигэр туохтааҕар да чугас хартыыналар: хотон, алдьаммыт трактор, от үлэтэ, оҕуруот... Бары тыаттан сылдьар уолаттар буоллахпыт. Биһиэхэ, артыыстарга оонньуурга да чэпчэки этэ. Барыта - тыа сирэ, дэриэбинэ күннээҕи олоҕо. Бэл диэтэр, киинэҕэ дьиҥнээх олоххо буолбут түбэлтэлэри киллэрдибит...

- Холобур?

- Ити Абаан кыыһы кытары "свиданкаҕа" олорон, (Игорь Говоров) утуйан хаалар дии. Бу - олохтон ылыллыбыт түгэн. Саҥата-иҥэтэ суох уолаттар бааллар дии: дэриэбинэҕэ да, куоракка да. Оннук уолаттары табаарыстара кыыска холбуу сатааччылар. Ол курдук уолтан биирдэстэрэ Абаан буолар. (Маннык ааттаах уол Төхтүргэ баар. Табаарыһа Бончуо (Степан Порядин) эмиэ Төхтүр уолчаана).

- "Куораттар дьиикэйдэр" диэн этии киинэҕэ иһиллэр...

- Тыа сиригэр оннук толкуй баар буолааччы. Чуолаан, ыччакка. Куораттан кэлбит ыччаты - "тургутан көрүү". Ол да буоллар, маны сэргэ киинэбитигэр дэриэбинэ ыалдьытымсах менталитета эмиэ аһыллар. Киинэҕэ хайа эрэ куорат уолаттара ыал тиэргэнигэр (Кэскил уонна кини табаарыһа Витек (Дмитрий Шадрин - Шандор) Хаҥаласка кэргэн кэпсэтэ кэлэллэр) балааккаланан хонон-өрөөн сыталлар. Онуоха ыаллар үүрэн ыыппатылар дии. "Ыраах сиртэн кэлбит дьону үүрэн ыытыахпыт да?!" - диэн ийэлэрэ аҕаларыгар этэр. Онуоха хаһаайын баран кэпсэтэр, билсиһэр... Оттон куорат дьоно олох атыттар. Тыа киһитэ ыалдьытымсах. Тыаҕа киһилии сыһыан баарын көрдөрдүбүт. Кинилэр, олохтоох тыа дьоно, ыраастарын, суобастаахтарын. Оттон куорат дьоно туох да диэбит иһин, тоҥуй буолаллар.

- "Тоҥуй" сыһыан туохтан тахсарый?

- Куорат улахан сир. Киһи, сырыы элбэҕэ бэрт. Дьалхаана улахан. Күннэтэ агрессия, куруубайдаһыы. Ол иһин куорат олохтооҕо бэйэтин хаххата суох сананар. Дьоҥҥо да, туохха да итэҕэйбэт. Оттон тыа сирин ылан көрүҥ - ааммытын күрдьэҕинэн баттатаат, онно-манна ойуохпутун сөп. Аҕыйах буолан, итэҕэйсэллэр.

- Тугу ордороҕун: куораты дуу, дэриэбинэни дуу?

- Куораттан сылайдахпына, дэриэбинэҕэ тахсабын. Ол сылдьан куораппын син биир ахтабын.

- Тыаҕа тахсан олоруоҥ этэ дуо?

- Тыаҕа да тахсан олоро соруннахха, олоруохха сөп буоллаҕа! Киһи туохха баҕарар түргэнник үөрэнэр. Дьолгун ханна баҕар булуоххун сөп.

Ыал буолуу: Кэскил уопутуттан

- Киинэҕэ сүрүн тема - таптал. "Матч Реванш: Кэргэн кэпсэтии".

Киһи таптаатаҕына "бырахтаран ылар" курдук буолар. Таптыыр киһиҥ туһугар "түннүктэн ыстан" диэтэххэ, ыстаныах да турукка тиийэҕин. Ытаһыы-соҥоһуу бөҕөтө. Оттон ыал буолуу кэннэ, халлаантан сиргэ түһэҕин. Күннээҕи олоххо буккуллаҕын. Манна таптал диэн баар эрээри, сүрүн суолта убаастаһыытыгар. Оҕоҥ туһугар олорор буолаҕын. Ол иһин эр киһи үп-харчы өттүнэн күүстээх буолуохтаах. Эрдэ ыал буолар наадата суох. Мин бэйэм итинник дии саныыбын.

- Ол санааҕын төһө толордуҥ?

- Бэйэбэр программа туруоруммутум. Үлэһит, хамнастаах, дьиэ кэргэни иитэр кыахтаах буоллахпына биирдэ, ыал буолуом диэн. Ол сыалбын чопчу ситиһэн олоробун. Кэргэннээхпин, биир оҕолоохпун.

- Ол аата хамнаһыҥ дьиэ кэргэҥҥин толору хааччыйар?

- Хааччыйар!

- Эн киинэҕэ оонньууруҥ эдэр ыалга эбии дохуот дуо?

- Биллэн турар, эбии харчы хаһан да мэһэйдээбэт. Оонньуубун - үлэлиибин. Үлэлиибин, харчы ылабын. Харчы - булт. Булпун дьиэҕэ аҕалабын.
Барыта хайдах оҥорон таһаараргыттан. Хаачыстыба уонна харчы биир кэриэтэ өйдөбүллээх тыллар. Төһөнөн хаачыстыбалааҕый, оччонон улахан харчылаах...

- Түүннэри, күнүстэри киинэ уста, репетицияҕа сылдьар хайдаҕый?

- Биллэн турар, артыыс үлэтэ - режимэ суох үлэ.

- Онуоха, кэргэниҥ сыһыана хайдаҕый?

- "Эмиэ дуо?" диэн ыйытыылар баар буолааччылар. Онуоха киһи бэйэ-бэйэтин кытары өйдөһөрө олус көмөлөһөр. "Мин үлэм оннук!" - диэн эппиэттиибин. Чахчы, билигин үлэлээбэтэхпинэ, хаһан үлэлиэмий?

Саастыылаахтарбыт туһунан

- Билигин ыччат сыла буола турар. Аныгы ыччат уобараһын хайдах көрөҕүнүй?

- Ыччат туһунан урут үөскээн хаалбыт санаалары билигин алдьатар наада. Арыгыһыт, үөрэммэтэх, сүрэҕэ суох диэн. Ону тосту уларытыахха наада! Билиҥҥи ыччат өйдөммүт: үөрэхтээх, үлэлээх буоларга талаһыы. Маассабайдык! Элбэх ыччаты, чуолаан уолаттары, политика (сороҕор, улахан) эйгэтигэр көрөбүт. Уопсайынан, ыччат сөп суолу таларыгар духуобунас - киинэлэр, театр дьайар күүстэрэ улахан.

- Киинэҕэ көрдөххө, табахтыы, арыгылыы сылдьаллара көстүбэт. Дискотекаҕа - үҥкүү. Бу дьайар күүскүт биир өрүтэ буолаарай?

- Сөбүлэһэбин. Киинэҕэ чөл олоҕу пропагандалыыбыт. Саха ыччата дьону көрөн бэйэтин олоҕун оҥосторун билэбит.

- Бэйэҥ төһө тутуһаҕын? Чөл олоҕу?

- Кыралаан баар. Чиэһинэйдик эттэххэ...

Эһиги артыыс Михаил Борисов 17.00 чаастан Саха театрыгар "Кэт Мардсен" диэн спектакльга оонньуон эрэ иннинэ, бириэмэ булан кэпсэппит интервьютун аахтыгыт. Кини артыыс. Олоҕор киинэҕэ курдук, син биир бэһиэлэй, дьоһун ыал аҕата, үлэ үгэнигэр, үлэ үөһүгэр сылдьар театр биир эдэр, кэскиллээх артыыһа.

Ульяна ЕВСЕЕВА

"Саха Сирэ" хаһыат саайтыттан ылылынна