«103» — дьикти ааттаах бөлөх
28 августа 2009, 21:37.
Ханнык баҕарар ырыа, дьүрүлгэн, доҕуһуол дорҕоонун, түһүүтүн-тахсыытын, истиҥин-кэрэтин, кырааскатын-кылбарын суругунан тиэрдэр олус уустук эбит. Барытын тутан олорон көрдөххө-иһиттэххэ эрэ киһи толору ылынар. Ол да буоллар бу сырыыга «103» диэн дьикти ааттаах бөлөх туһунан кэпсиэм. Бастакы диискэлэрэ тахсыбытын истэ сылдьабын. Тыыннаах доҕуһуолу көрбөккө истэр атын соҕус иэйиини биэрэр идэлээх, ордук биһиги дойдубутугар.«103» бөлөххө ким оонньууруй?
Игорь Капитонов - салайааччы, гитара;
Анатолий Соловьев - бас-гитара, бэк-вокал;
Илья Винокуров - вокал, хомус;
Евгений Мегежекскэй - охсор-тэбэр үстүрүмүөн;
Константин Васильев - клавиша.
Аат-суол.
Тоҕо маннык ааты ылыммыттарын туһунан бэрт элбэхтик сурулунна. Быһаардахха, олус судургу. Уолаттар бары кэриэтэ Хатастан төрүттээхтэр, аан бастаан онно мустан саҕалаабыттара. Оттон Хатаска диэри 103 нүөмэрдээх оптуобус айанныыр. Сыыппаранан ааттаммыт бөлөхтөр элбэхтэр. Холобур, «Город 312». 90-с сыллар саҕаланыыларыгар Ленинград (билигин Санкт-Петердург) куоракка «Ноль» диэн бөлөх баара, сүрүн үстүрүмүөннэрэ байаан этэ.
Саҥа оонньоон эрэр бөлөх Дьокуускайга Хомсомуол болуоссатыгар оонньуур буолбут. Ааттара суох. Ыытааччы: «Ким диэн биллэрэбин?», - диэн ыххайбытыгар соһуччу бу аат күөрэйэн тахсыбыт уонна билиҥҥээҥҥэ диэри иҥэн сылдьар. Мин көрүүбэр, табыллыбыт аат. Тоҕо диэтэххэ (уонна быһа түһэн эттэххэ), бу бөлөх оонньуур ньыматын Саха сиригэр эрэ буолбакка, ханна баҕарар сэҥээриэхтэрэ дии саныыбын. Кинилэр эмиэ да арҕаа тэнийбит хард хайысхатын туһаналлар, биллэн турар арҕаа оҥоһуллубут үстүрүмүөннэргэ оонньууллар, куһаҕана суох оонньууллар диэн эбэн этиим. Ону таһынан саха төрүт дорҕооннорун туһаналлар. Холобур, хомуһу уонна хабарҕа ырыатын.
Саҥа хомуурунньук.
Саҥа. Бастакы. Балтараа сылы быһа уһуллулар, онон, билиҥҥи кэм кыаҕар сыһыардахха, бэрт өр кэтэстибит диэххэ сөп.
«103» бөлөх бастакы хомуурунньуга
Хомуурунньугу Эстрада театрын муусукаҕа салаатын салайар Евгений Тазетдинов устуудьуйатыгар устубуттар. Кылгастык ырытыам иннинэ, аан бастаан көрбүппүн-истибиппин санаан ааһыам. Николай Андросов биир саас Хатаска кэнсиэр туруорбута. Онно «103» бөлөх оонньообута. Көрөөччү соччо ылымматаҕа. Тоҕо диэтэххэ, чэпчэки тутуллаах ырыа быыһыгар бу уолаттар оонньуулара сыа быыһыгар былчархай кыбыллыбытын кэриэтэ этэ. Ол да буоллар, «доҕорун сүтэрбит туруйа» муҥун хоһуйан ыллаабыт Н.Андросов бу бөлөх бастакы хардыыларын оҥороругар сэмэй кылаатын киллэрбитин иһин махтаныахха наада. Ити күн кэнниттэн төһө эмэ кэм ааспыта. «103» бөлөх атын тыыннаах доҕуһуоллаах бөлөхтөрү кытары оонньуурун истибитим уонна харахха быраҕыллар, кулгаахха тута иһиллэр сайдыы барбытын бэлиэтээбитим.
«Бүтэһик пионер» диэн ааттаах альбомҥа 16 ырыа киирбит. Урут истибэтэх ырыаларбыттан «Алдьархай», «Сэргэ» уонна «Оҕонньор» ырыалары биһирээтим. Чурапчы көһөрүүтүн алдьархайа, төрүт үгэс уонна сиэр-туом, эйэлээх олох иһин охсуһан баран умнууга хаалбыт кырдьаҕас... Эдэр дьон аҥаардас күннээҕинэн олорботтор, кинилэри бу олох очура-чочура, сыыһата-халтыта олус долгутар эбит. Аны «Таптал» ырыа - дьиҥнээх лирика. «103» толоруутугар бу ырыаны истибит «фанаттар» соһуйуохтарын сөп. Оттон «От сыта», «Сахам сирэ» эҥин - этно-хард хайысхаҕа бэйэлэрин суолларын хаалларан эрэр ырыалар. Уолаттар бөлөхтөрүн ыллыыр-оонньуур ньыматын ити курдук «этно-хард» диэн ааттыыллар. Ол сөп.
Бастакы хардыылар
Салайааччы Игорь Капитонов Нерюнгри куоракка олоро сылдьан Евгений Мегежекскэйи уонна биир уолу кытары оонньууллар эбит. Дьокуускайга (Хатаска) көһөн кэлэн баран эмиэ ол дьарыгын быраҕыан баҕарбатах, Женята Нерюнгрига үөрэнэ хаалбыт (кэлин Дьокуускайга кэлбитин кэннэ булсубуттар). Бастаан үстүрүмүөн суох буолан, тэлэбиисэр дьааһыгар араас бөҕү симэн «бочка» оҥостоллоро үһү. «Бочка» диэн мусукааннар атаҕынан оонньонор улахан барабааны ааттыыллар. Атын барабааннара - көстүрүүлэ, биэдэрэ. Ити туһунан Игорь «оонньуур баҕалаах оҕолор, эдэр дьон хайдах үөрэниэхтэрин, бэйэлэрэ бөлөх тэриниэхтэрин сөбүй?» диэн ыйыппыппар кэпсээтэ. Ол аата киһиэхэ баҕа санаа, ыра санаа баар буолуохтаах. Баҕа санаа дьулуура суох туолбат, онон ыраны толорор туһуттан дьаныһыахха, ыарахаттартан чаҕыйбакка кимэн киирэн иһиэххэ, «ким да көмөлөспөт» диэн олорон хаалымыахха наада.Көрүҥ эрэ. Бас-гитарист Толя Соловьев биэс сыллааҕыта гитараҕа хаһан да оонньооботох киһи үһү. Инньэ диэбитигэр бэйэм да бэркиһээтим, бэл, аан бастаан итэҕэйбэтим. Кинини Саха сирин бары биллэр, ааттаах-суоллаах мусукааннара «бас-гитараны кууспутунан төрөөбүт» киһинэн ааҕаллар эбээт!
Оттон бастакы альбомҥа аат биэрбит «Бүтэһик пионер» ырыаны хайдах айбыттарый? Мирослав Егоров кэнсиэригэр доҕуһуоллуохтаахтар эбит. Сынньалаҥ кэмигэр Игорь гитараҕа биир ойууну (гитарнай риф) оонньоон барбыт, Женя хабан ылбыт, Толя бас-гитараҕа лабыйан, эбиитин хабарҕатынан ыллаан барбыт, ону Ылдьаа салҕаабыт. Тылын сааһылаабыттар. «103» диэн бөлөх баарын, ону ааһан ураты суоллааҕын-иистээҕин аан бастаан киэҥ эйгэҕэ биллэрбит ырыа айылыннаҕа ол. Бу иннигэр, бэйэлэрэ этэллэринэн, «сымнаҕас, попсовай ырыалары» оонньуу сылдьыбыттар.
Ситиһиилэр
«103» бөлөх 2005 сыллаахха тэриллибитэ. Наһаа уһуна суох кэм. Ол эрээри ситиһиилэрэ син элбэх. Хаста да «Табык» бэстибээлгэ, «Тыыннаах дорҕоон көс түһүлгэтигэр» кыттыбыттара, тыыннаах доҕуһуоллаах бастыҥ эдэр бөлөх аатын ылан «Этигэн Хомуска» тиксибиттэрэ, «Дохсун Дорҕоон» түһүлгэни тэрийсибиттэрэ. «Саха-рок» түмсүүлэрэ кинилэрэ суох ааспат. «Гараж» рок-бар кинилэри өрүү кэтэһэр.
Итини таһынан Дьокуускай рок-мусукааннарын сойууһун бэрэссэдээтэлэ Ника Ландау өҥөтүнэн хаста да Арассыыйа таһымнаах бэстибээллэргэ барар кыах үөскүү сылдьыбыта да, биһиги диэкиттэн биир да киһи өйөөбөтөҕө. Билигин да ыҥыраллар, чөмчөкөлөр сирэйдэринэн буоллахтарына, баҕар, «Чолбон», «Ай-Тал», «Сэргэ» курдук, саха аныгы тыыннаах доҕуһуолун атын омуктарга иһитиннэриэхтэрэ этэ.
«103» махтанар
Уолаттар «биһиги оонньуубутун сахалардааҕар ордук нууччалар, атын омуктар ылыналлар» диэн хомуруйаллар. Ол оруннаах курдук: саха төһө да астыннар тута таһыгар биллэрбэт идэлээх. Оттон бастакы хомуурунньук тахсарыгар күүс көмө буолбут И.Н.Бояконовка, Ника Ландауга, Л.М.Чепаловаҕа уонна А.Н.Корякинаҕа махтаналлар.
«103» бөлөх хаһан эмэ Саха сирин барытын кэрийиэ диэн эрэнэбин. Быйыл күһүн Дьокуускайга бастакы кэнсиэрдэрин оҥорор санаалаахтар. Онуоха диэри «103» бөлөх эмиэ да ыарахан тутуллаах, эмиэ да сахалыы салгыннаах ырыатын-тойугун, оонньуутун-доҕуһуолун уура сылдьан истиэн баҕалаах мин курдук дьон кинилэр «Бүтэһик пионер» диискэлэрин истэ сылдьыахпыт турдаҕа.
Мэхээс СЭМЭНЭП
"Хатан" сурунаал, 2009 с., атырдьах ыйынааҕы 4(7) №-тэн туһанылынна
« Төттөрү