Дьиэ кэргэним — дурдам-хаххам
24 июля 2009, 13:58.
Анатолий Бурнашев ырыа эйгэтигэр олох оҕо эрдэҕиттэн алтыспыт киһинэн буолар, ааспыт сыл, "Саха-Виктория" араадьыйа тэрийэр "Этигэн хомус" сыл бастыҥ ырыаһыттарын ааттыыр бириэмийэ түөрт номинациятын хаһаайынынан буолан, кини ис дьоҕурун, кыаҕын бигэргэппитэ ону тэҥэ дьон-сэргэ киэҥ сэҥээриитин, тапталын ылбыта. Оттон соторутааҕыта СГУ культурунай киинигэр Анатолий Бурнашев "Баар баарынан" диэн бастакы компакт-дискатын сүрэхтэниитэ ырыаны сэргээччилэр үөрүүлэригэр бэрт сонуннук ааста. Анатолий продюсерынаан Иннокентий Гаврильевтыын бэлэмнээбит маҥнайгы альбомугар барыта 20 ырыа киирдэ. Ол курдук, оҕо сылдьан ыллаабыт ырыалара, онно ырыаһыт "Оҕо сааһым доҕотторо" диэн аан бастаан толорбут ырыатыгар республикаҕа маҥнайгы видеоклип уһуллан турар, ону таһынан Семен Данилов, Наталья Михалева-Сайа тылларыгар Уля Сергучева матыыптарыгар уонна да атын ыллана илик саҥа ырыалар уонна ааспыт кэм ырыалара аныгылыы тэтимҥэ таҥыллан киирдилэр. Сэдэх талааннаах, чөллөркөй куоластаах ырыаһыт уол Анатолий Бурнашев ырыа, искусство эйгэтигэр биир дьоһун хардыыны оҥорор соргулаах киэһэтигэр доҕотторо Эдьиий Марыына,Байбал Сэмэнэп, Василий Еремеев, Уля Сергучева уонна да атыттар, Сэргэлээх киинигэр ыллаан-туойан ааспыт кэнсиэри ситэрэн-хоторон биэрдилэр.Анатолий ырыанан эрэ буолбакка сцена кэннинээҕи - күннээҕи түбүктэртэн тиһиллэр сирдээҕи олоҕун аанын оргууй сэгэтэн көрөөрү биир өрөбүл күн Бурнашевтарга ыалдьыттаатым. Ыаллар күҥҥэ көрбүт көмүс чыычаахтарыныын, биир сааһын саҥа ааспыт Сандаара кыыстарын кытта саха ыалын сиэринэн үөрэ-көтө көрүстүлэр. Чэйдээтибит.
Толялаах Света иккиэн Уус-Алдан улууһун Кэптэнититтэн төрүттээхтэр. Толя 1996-2001 сылларга СГУ саха тылын уонна национальнай культуратын салаатыгар үөрэммитэ, ол кэннэ 2001-2003 сс. Турция Измир, Анкара куораттарыгар экономист-менеджер үөрэҕин ситиһиилээхтик түмүктээт тута Байкаллааҕы экономика уонна быраап государственнай университетыгар киирэн кэтэхтэн үөрэнэ сылдьар. 2005 сыл олунньутугар сирдээҕи аналын толорон, биир дойдулаах кыыһынаан Светалыын эдэр ыал аатын сүгэр үрдүк үөрүүнү билбиттэрэ.
- Света, Толя, хайдах көрсүбүккүтүй?
- Биир нэһилиэктэн сылдьар буолан, бэйэ-бэйэбитин урут-уруккаттан билсэр этибит. Оттон 2003 сыллаахха дойдубутугар үөрэммит оскуолабыт үбүлүөйүгэр көрсүһүөхпүтүттэн ыла чугасаһанЇ, 2005 сыл олунньутугар холбоспуппут. Уруубутун дойдубутугар Кэптэнигэ оҥорбуппут. Мин санаабар, киһи олоҕор буолар улахан тэрээһиннэр, уруу буоллун, туох буоллун, төрөөбүт сиргэр-уоккар оҥоһуллаллара ордук. Төрөөбүт сири кытта ситими сүтэримиэххэ наада, мин ханна эрэ ыраах айанныам иннинэ хайаан да дойдубар тахса сылдьааччыбын, - диир Толя. - Саха киһитигэр ыал буолуу, алаһа дьиэни тэринии уонна төрөтөр оҕону төлкөлөөһүн үс улахан кэрчик, ытык иэһи төлөөһүн буолар.
- Ырыа уонна экономист идэтэ - олох тус-туспа эйгэлэр. Балары хайдах дьүөрэлиигин?
- Дьүөрэлииргэ судургу. Ырыа миэхэ хоббим буолар. Мин бу хайысханан идэтийбэппин. Бүгүн ыллыыбын, ол кэннэ ый курдук букатын ыллаамыахпын сөп. Оттон экономист "килиэптээн аһыыр" идэм буоллаҕа дии. Билигин төһө да идэбинэн үлэлээбэтэрбин инникигэ былааннар элбэхтэр.
- Толя, аҕа буолбут аналгын хайдах көрсүбүккүнүй?
- Кэргэним Света төрүөн аҕай иннинэ арай биир түүн түһээн көрдөхпүнэ биир ынах кыайан төрөөбөккө сытар эбит. Мин буоллаҕына тохтооботум даҕаны, ааһан иһэн атаҕыттан тарпытым - ынаҕым төрөөн кэбистэ. Сарсыарда уһуктан баран кэргэммэр: "Бүгүн оҕолоноруҥ буолуо", - диэбитим, кырдьык ол түүн кыыстаммыппыт. Маннык түһээн биттэнии мин олохпор соҕотох буолбатах, элбэх этэ. Оҕобут кыыс дуу, уол дуу буолара улахан оруолу оонньообот, саха киһитэ оҕону таҥара бэлэҕин курдук көрөр. Биллэн турар, хайа баҕарар эр киһи уол оҕону баҕарар, кэтэһэр, оттон экономическай өттүттэн көрдөххө кыыһа ордук курдук (күлэр).
- Кырачааҥҥытыгар Сандаара диэн кэрэ ааты ким сүрэхтээбитэй?
- Оҕоломмут түүммэр ардах бөҕөтө түспүтэ, онтон сарсыарданан халлаан суһуктуйуута, кыысчааммын кытта сытар палатам түннүгүнэн күн бастакы сардаҥалара сандаарбыттарыгар хайдах эрэ "Сандаара,Сандаара" диэн аат киирэн кэлбитэ. Ол санаабын кимиэхэ да этэ иликпинэ, иккис күнүгэр Толяттан биир тыллаах "Сандаара" диэн сообщение туппутум. Оннук ааттаабыппыт, - диэн кэпсиир Света.
Света СГУ биолого-географическай факультетын быйыл түмүктүүр сыла буолан дипломун суруйар түбүккэ сылдьар эбит. Саха номоҕон сэбэрэлээх, көрсүө майгылаах кыыһа, кырдьык да иэримэ дьиэни иччилиэх, алаһа дьиэни арчылыах, кэргэнигэр эрэллээх эркин, тирэх буоларын тута өйдөөтүм.
- Толя олус үчүгэй кэргэн, болҕомтолоох аҕа, талааннаах ырыаһыт.Кини туппута-хаппыта барыта ыпсан, табыллан, орун оннугар туран иһэриттэн киһи эрэ бэркиһии үөрэр. Оҕотун иитиитигэр сүрдээх ирдэбиллээх. Ханна эмит ыраах бардаҕына куруук кэһиилээх, илии тутуурдаах буолааччы. Оттон ас астыырыгар эмиэ бэйэтэ олох туспа көрүүлэрдээх, олус минньигэс, амтаннаах, аһа табыллар, - диэн Света кэргэнин туһунан санаатын истиҥник үллэстэр. - Биһиги дьиэ кэргэнинэн бииргэ айылҕаҕа сылдьарбытын сөбүлүүбүт, онно хайаан даҕаны сирбитин аһатабыт. Сайын аайы дойдубутугар тахсан сайылааччыбыт. Быйыл Саҥа дьылы үһүөн бииргэ көрсөр баҕалаахпыт.
Света үөрэҕин түмүктээн баран, география учууталынан үлэлиир баҕа санаалаах. "Сандаара билигин соҕотох буолан тэһийбэт курдук, онно ханыылаан баҕар өссө оҕолонуохпут", - диир кини.
Бурнашевтар аныгы эдэр ыал сиэринэн куоракка олохсуйар баҕа санаалаахтар. Инникилэригэр саҥа саҕахтар, үрдүк чыпчааллар, үгүс үлэ-хамнас күүтэр. Элбэҕи эрэннэрэр саха эдэр ыалыгар дьоһун олоҕу айалларыгар-туталларыгар баҕара хаалабын.
Зинаида АРХИПОВА
"Саха сирэ" хаһыат www.sakhasire.com саайтыттан ылылынна
« Төттөрү