Сарсын "Саҥа ырыа" ылланыа...
26 февраля 2008, 16:02.
(Кылгатыллан бэчээттэннэ)
Аҕыйах сыллааҕыттан бэттэх күөх экран нөҥүө "Саҥа ырыа" диэн куонкуруһу кыһыҥҥы кэмҥэ хас да ый кэриҥэ көрөн кэллибит. Тыйыс тымныылаах дойдуга үлэ, үөрэх кэнниттэн дьиэттэн харыс да сири халбарыйбакка олорон, "киэһээҥҥи кэнсиэри" көрүүнү табыгастаах түгэнинэн ааҕыахха сөп.
Тылдьыты көрөбүт, саҥа ырыа диэн тугу ааттыыр эбиттэрий? Хаһан да, ханна да ыллана, иһиллэ, көстө илик айымньы. Дьон премьераны кэтэһэр алыптаах түгэнэ. Быйыл саҥалыы матыыптаах ханнык ырыалар баар буолбуттарый? Олору кимнээх айдылар, хайдах толороллоруй? "Атын кими да үтүктүбэккэ, туох саҥа сүүрээни киллэрэллэр эбитий?" дии санаан, дьон сабыс-саҥа айымньылары көрө тиийиэхтээх түгэнэ. Саҥа ырыа куонкуруһугар ити балаһыанньа тутуһуллубат.
Онон ыытыллар "Саҥа ырыа" күөн көрсүүтэ аатыгар ырааҕынан эппиэттээбэт. Өйдөөн көрдөххө, 2-3 ырыаһыт бэйэтин толоруутун сырыы аайы премьера гынан ыллыыр. Холобура, биһиги былырыыҥҥы саҥа ырыалартан ааттыахпытын сөп Күннэй, Кыталы Куо, "Дьолуо" бөлөх толорууларын. Күннэй "Саҥа ырыаҕа" сырыы аайы чиэһинэйдик ханна да бу иннинэ иһиллэ илик ырыатын таһаарар. Дьиҥ ол эрэ киэһэ кэнсиэркэ тиийэн, кини тугу саҥаны айбытын билсэҕин, онтон сотору соҕус буолан баран, араадьыйанан истэҕин эбэтэр күөх экран нөҥүө көрөҕүн.
Онон "Саҥа ырыа" тутуһуллуохтаах балаһыанньаҕа аата баччааҥҥа диэри эппиэттии илигэ хомолтолоох. Ол курдук, онно хайыы-үйэ сахалыы саҥалаах араадьыйалар нөҥүө сүрэхтэнэн, ыллана сылдьар ырыалар талыллаллар. Ол аата ырыалар радиоверсияҕа киирэн, номнуо сыл аҥара "эриллэн", биллэр буолбуттарын кэннэ күөх экран нөҥүө көстөллөр. Маннык балаһыанньаҕа тэрийээччилэр араадьыйалары кытары дуогабар түһэрсэллэрэ сиэрдээх, ол эбэтэр сыл аҥардааҕы араадьыйа үлэтэ төлөнүөхтээх. Араадьыйа ыытар үлэтигэр оруо маһы ортотунан, туох да көҥүлэ суох иһиллэ сылдьар ырыалары телеверсияҕа туттар табыллыбат.
"Саҥа ырыаҕа" кыттыы төлөбүрдээх. Киһи ахсааныттан сиэттэрэн, бастакы кастинг-концерт төлөбүрэ олохтонор. Былырыын ол үс мөһөөх эбит. Ол кэннэ "сыыйыллыыны ааспыт" дьон салгыы күөх экраҥҥа көстүү иһин үстүү тыһыынчаны "реклама иһин" диэн төлөөн кыттыбыттар. Бөлөххө үксүн үстүү киһи буолар, ол аата кинилэр биирдии бэйэлэрэ тыһыынчалыыны, оттон соҕотох кыттааччы үс тыһыынча сууманы төлөөн, күөх экраҥҥа көстөр быраабы ылар. Онон ким харчылаах киирэн кыттан иһэрэ көҥүлэ. Быйыл төлөбүр өссө үрдээбит. Кастинг төлөбүрэ биэс мөһөөх, оттон телевизорга көстүү иһин биэс тыһыынча солкуобай буолбут.
Бу куонкуруска идэтийбит таһымнаах дьүүллүүр сүбэ көрүллүбэт. Сүрдээх судургу куоластааһын буолар. Бастаан баҕалаах барыта кыттар түһүмэҕэр көрөөччү сөбүлээбит ырыатын иһин куолаһын биэрэр. Ону тэрийээччилэр ааҕаллар. Хайдах ааҕан таһааралларын бэйэлэрэ эрэ билэллэр.
Тылдьыты көрөбүт, саҥа ырыа диэн тугу ааттыыр эбиттэрий? Хаһан да, ханна да ыллана, иһиллэ, көстө илик айымньы. Дьон премьераны кэтэһэр алыптаах түгэнэ. Быйыл саҥалыы матыыптаах ханнык ырыалар баар буолбуттарый? Олору кимнээх айдылар, хайдах толороллоруй? "Атын кими да үтүктүбэккэ, туох саҥа сүүрээни киллэрэллэр эбитий?" дии санаан, дьон сабыс-саҥа айымньылары көрө тиийиэхтээх түгэнэ. Саҥа ырыа куонкуруһугар ити балаһыанньа тутуһуллубат.
Онон ыытыллар "Саҥа ырыа" күөн көрсүүтэ аатыгар ырааҕынан эппиэттээбэт. Өйдөөн көрдөххө, 2-3 ырыаһыт бэйэтин толоруутун сырыы аайы премьера гынан ыллыыр. Холобура, биһиги былырыыҥҥы саҥа ырыалартан ааттыахпытын сөп Күннэй, Кыталы Куо, "Дьолуо" бөлөх толорууларын. Күннэй "Саҥа ырыаҕа" сырыы аайы чиэһинэйдик ханна да бу иннинэ иһиллэ илик ырыатын таһаарар. Дьиҥ ол эрэ киэһэ кэнсиэркэ тиийэн, кини тугу саҥаны айбытын билсэҕин, онтон сотору соҕус буолан баран, араадьыйанан истэҕин эбэтэр күөх экран нөҥүө көрөҕүн.
Онон "Саҥа ырыа" тутуһуллуохтаах балаһыанньаҕа аата баччааҥҥа диэри эппиэттии илигэ хомолтолоох. Ол курдук, онно хайыы-үйэ сахалыы саҥалаах араадьыйалар нөҥүө сүрэхтэнэн, ыллана сылдьар ырыалар талыллаллар. Ол аата ырыалар радиоверсияҕа киирэн, номнуо сыл аҥара "эриллэн", биллэр буолбуттарын кэннэ күөх экран нөҥүө көстөллөр. Маннык балаһыанньаҕа тэрийээччилэр араадьыйалары кытары дуогабар түһэрсэллэрэ сиэрдээх, ол эбэтэр сыл аҥардааҕы араадьыйа үлэтэ төлөнүөхтээх. Араадьыйа ыытар үлэтигэр оруо маһы ортотунан, туох да көҥүлэ суох иһиллэ сылдьар ырыалары телеверсияҕа туттар табыллыбат.
"Саҥа ырыаҕа" кыттыы төлөбүрдээх. Киһи ахсааныттан сиэттэрэн, бастакы кастинг-концерт төлөбүрэ олохтонор. Былырыын ол үс мөһөөх эбит. Ол кэннэ "сыыйыллыыны ааспыт" дьон салгыы күөх экраҥҥа көстүү иһин үстүү тыһыынчаны "реклама иһин" диэн төлөөн кыттыбыттар. Бөлөххө үксүн үстүү киһи буолар, ол аата кинилэр биирдии бэйэлэрэ тыһыынчалыыны, оттон соҕотох кыттааччы үс тыһыынча сууманы төлөөн, күөх экраҥҥа көстөр быраабы ылар. Онон ким харчылаах киирэн кыттан иһэрэ көҥүлэ. Быйыл төлөбүр өссө үрдээбит. Кастинг төлөбүрэ биэс мөһөөх, оттон телевизорга көстүү иһин биэс тыһыынча солкуобай буолбут.
Бу куонкуруска идэтийбит таһымнаах дьүүллүүр сүбэ көрүллүбэт. Сүрдээх судургу куоластааһын буолар. Бастаан баҕалаах барыта кыттар түһүмэҕэр көрөөччү сөбүлээбит ырыатын иһин куолаһын биэрэр. Ону тэрийээччилэр ааҕаллар. Хайдах ааҕан таһааралларын бэйэлэрэ эрэ билэллэр.
Михнаса АТЛАСОВА
2007 сыл, алтынньы
« Төттөрү