Сотору «Этигэн Хомус» буолар. Быйылгы бириэмийэ уратыта – төрүт сахалыы суоллаах-иистээх, сахалыы куттаах ырыаһыттар туспа бөлөххө киирэн күрэстэһиэхтэрэ. Бу номинацияҕа соторутааҕыта “Арассыыйа үтүөлээх ансаамбыла” ааты ылбыт Майатааҕы «Кыталык» ансаамбыл ырыаһыта Виталий ОЧИРОВ киирдэ. Олунньу 23 күнүгэр Виталий Очиров Саха тыйаатырыгар кэнсиэрдээри сылдьар. Биир сарсыарда эрдэ биһиэхэ киирэн таҕыста. Бэрт кылгастык сэлэһэн ыллыбыт.

— Туох эмэ дьоһуннаах тэрээһин буолла да, Мэҥэҕэ буоллун, куоракка буоллун, син кыттаҕын быһыылаах. Көрдөххө – үлэ бөҕөтө. Кэлиҥҥи кэмҥэ туох ситиһилэнниҥ?
— «Этигэҥҥэ» киирдим дии. Быйыл «сахалыы куттаахтар» диэн туспа номинация толкуйдаабыттар. Онно бэһиэбит – Анатолий Бурнашев, Саарын, Варя Аманатова, Юлина уонна мин. Улахан дьону кытары киллэрдилэр. Онон «Этигэн Хомус» тэрийээччилэригэр махтанабын. Оттон, син, бары-баарынан тахсан ыллыам дии саныыбын.
— «Улахан» диэн тугу этэҕиний?
— Кинилэр бары ааттаах-суоллаах ырыаһыттар. Оттон биһиги тыа дьоно буоллахпыт.
— Бээ, оттон Эн «Кыталык» ансаамбылга үлэлиигин дии. «Кыталыгыҥ» Арассыыйа үрдүнэн үтүөлээх ааты ылла. Оннук улахан ансаамбылга сылдьар киһи бэйэтин «кырабын» дэнэрэ хайдаҕый?
— Суох, мин бэйэбин хаһан да «кырабын» диэн сэнэнээччим суох. Ити ырыаһыттары ытыктаан ааттыыр быһыым.
— Түмүк хайдах буолуо дии саныыгын?
— Дьэ, билбэтим. Манна кыттыы – бэйэтэ улахан кыайыы. Айар үлэбэр туһалаах эрэ буолуо.
— Төрөөбүт, улааппыт дойдуҥ Таатта этэ дии?
— Таатта Харбалааҕа.
— Хайдах Майаҕа кэлэн олохсуйдуҥ?
— Дьиҥэр, 2004 с. үөрэхпин бүтэрэн баран, Кэбээйигэ анаммытым. Бараары оҥоһуннум. Сарсыныгар Тааттаттан Дьокуускайга кэлэр массыына бэлэм буолла. Ол күн дьикти баҕайытык оһолго түбэстим. Сүнньүбүн өлөрөн, ый устата балыыһаҕа сыттым. Онон Кэбээйим хаалла.
— Ким эрэ «барыма» диэтэҕэ…
— Сахалыы толкуйдаан көрдөххө, оннук курдук. Балыыһаҕа сытар кэммэр, ийэм Светлана Иннокентьевна Майаҕа тиийэн, култуура салалтатыттан үлэ көрдөспүт этэ. Култуура колледжын бүтэрбиппин истэн, тута сөбүлэспиттэр. Оҕурдук, ый курдук эмтэнэн чөлбүн булбутум уонна хаһан да билбэтэх сирбэр икки улахан суумкалаах көһөн тиийбитим. Бииригэр – тобус-толору кинигэ уонна тэтэрээт, иккиһигэр – таҥаһым. Ол курдук Майаҕа олорбутум, этэҥҥэ, сэттэ сыл буолла.
Тиийээт, хара ааныттан бэйэбин көрдөрө сатаабытым. Үтүө дьону кытары билсибитим. «Кыталыктары», култуура билиҥҥи салайааччыта Захар Николаевич Никитини кытары ыкса алтыһан барбытым.
— Арай, дойдугар – Ытык Күөлгэ дуу, Харбалаахха дуу – хаалбытыҥ буоллар, билиҥҥи курдук айа-тута сылдьыаҥ этэ дуо?
— Тоҕо эрэ дойдубар үлэлииргэ санаам сыппат этэ.
— Киһи атын дойдуга ордук аһыллан үлэлиир диэни элбэх киһиттэн истэбин. Итиннэ туох эрэ баар быһыылаах…
— Оннук.
— Эн Култуура колледжыгар Афанасий Федоровка үөрэннэҕиҥ дии?
— Кини оскуолатын барбытым. Кураторым – Мария Гаврильевна Боппоенова, уһуйааччым – Михаил Николаевич Винокуров.
— Култуура колледжа атын үөрэх кыһаларыттан туох уратылааҕый?
— Манна дьиҥ чахчы тыа сирин култууратын үлэһитин иитэн, бары өттүнэн бэлэмнээн таһаараллар. Биһиги сарсыарда аҕыс аҥаартан киэһэ аҕыска диэри үөрэнэр этибит. Онтуҥ үлэһит буоллаххына олус көмөлөһөр эбит – тыа сиригэр син биир ол курдук үлэлиигин. Уопсайынан, быраактыка өттүнэн уһуйуу күүстээх. Дьону кытары алтыһыы албастарын иҥэрэллэр. Психологияҕа үчүгэйдик үөрэммитим туһалыыр. Тирэхтээх курдукпун.
— Эйигин үчүгэй алгысчыт дииллэр.
— 2004 сыллааха саҕалаабытым. Оччолорго оҕо буоллаҕым. Тугун-ханныгын үчүгэйдик өйдөөбөккө да сылдьаммын, алҕаан барбытым. Харса суох эбиппин. Сөбүлээтэхтэрэ буолуо – сыыйа ыҥырар буолан барбыттара.
— Дьон хайдах ылынарый?
— Махтанааччылар. Ордук – уйан дууһалаахтар. Ол эрээри «эн алгыскынан ону туһанным, маны ситистим, бачча байдым, оччо тубустум» диэн этэ иликтэр.
— Син туһалаах буолан хос-хос ыҥыран эрдэхтэрэ.
— Сорохтор эдэр киһи алгыа суохтаах диэччилэр.
— Ону ыйытаары олорбутум ээ. Этэҕин дии – харса суох буолан саҕалаабытым диэн. Дьэ, алгыс этэр кэмим кэллэ, ситтим диигин дуо? Билигин да эдэр киһи буоллаҕыҥ.
— Орулуур отуппат сылдьабын. Киһи кырата 50 сааһын аастаҕына, алгыахтаах дииллэрин кытары сөпсөспөппүн. 24-тээх сылдьан саҕалаабытым. Ол аата, хаалбыт 26 сыл устата элбэхтик алҕаан, буһан-хатан, уһаарыллан, 50 сааспын туолуубар дьиҥнээх улахан алгысчыт буола үүнүөхпүн сөп. Билигин кырдьаҕастартан бэриһиннэрэбин, үөрэнэбин.
— Оттон дьону алгыырыҥ бэйэҕэр төһө туһалыырый?
— Кэлэр. Улаханнык саҥарбаппын гынан баран, барыта орун-оннугар баран иһэр курдук.
— Эн араспаанньаҥ бүрээттии быһыылаах дуу?
— Аҕам – бүрээт киһитэ. Ийэм Улан Удэҕэ үөрэнэ сырыттаҕына холбоспуттар. Таатта Харбалааҕар көһөн кэлэн олохсуйбуттар. Ол эрээри арахсыбыттар.
— Дьиҥ сахалыы ыллыыр киһи быһыытынан, сахалыы ааттаммыт киһи диэн толкуй киирэ сылдьыбытаҕа дуо?
— Ааты дьон иҥэриэхтээх. Икки-үс сыллааҕыта бэйэбэр сахалыы аат толкуйдана сатаабытым ээ. Кыаллыбатаҕа. Дьиҥэр, оҕо эрдэхпиттэн, син, сахатытан ааттыыллара – Ачыр диэн. Ону хаһыспытым, сүрдээх улахан суолталаах аат эбит. Ону этэ барбаппын (ханнык да тылдьыкка оннук тылы булбатым – М.С.). Ол эрээри «очур» буолбатах.
— Оччоҕо дьон ааттыырын кэтэһэҕин?
— Оннук. Бэйэм хос ааттан өһүргэммэппин. Киһи төһөнөн элбэх хос ааттаах да, соччонон көмүскэллээх дии саныыбын.
— Абааһыны муннарарга диэ.
— Оннук.
— Ыллаабытыҥ балайда буолла, ырыаларыҥ араадьыйаҕа биэс-алта сылтан бэттэх иһиллэллэр. Дьэ, Дьокуускайга кэнсиэрдээри сылдьаҕын. Ким санаа укта?
— «Кыталык» ансаамбыл миигин олус өйүүр. Аан бастаан 2008 сылга Ытык Күөлгэ кэнсиэртээбитим. Онно «Кыталыгы» кытары Валентин Козлов (эмиэ Култуура колледжыгар үөрэммитэ) салайааччылаах Тааттатааҕы «Доҕордоһуу» ансаамбыл кыттыбыта. Олус үчүгэйдик ааспыта. Санаам көтөҕүллэн, ситэрэн-хоторон баран, аны Майаҕа тэрийбитим. Анатолий Бурнашев эбиллэн биэрбитэ.
— Ыраахтан саҕалыыр киһи эбиккин дии.
— Ол Майатааҕы кэнсиэр кэнниттэн: «Кытаат, Дьокуускайга киир», — диэччи элбээбитэ. Эбиитин Анатолий Бурнашев: «Биһиги баарбыт, өйүөхпүт», — диэбитэ. Итиччэ өйүүр дьон баарына, күрдьэн бардаҕым дии. «Күрдьэн» диэбиккэ дылы, бастакы идэм – бульдозерист. Онон «күрдьэрбин» сөбүлүүбүн, сатыыбын да диэххэ сөп. Кэнсиэрпэр балаҕан ыйыттан бэлэмнэнэн барбытым.
— Олунньу 23 күнүгэр Саха тыйаатырыгар буолуохтаах. «Кыталык», «Доҕордоһуу» ансаамбыллары, Анатолий Бурнашеву сэргэ өссө ким баар буолуой?
— Эппитим курдук, кэнсиэрим сыл аайы сайдан иһэр. Бу сырыыга Хатылаевтар үөрэтэр оҕолорун кытары кыттыахтара. Маҥнайгы чааһыгар доҕуһуоллуохтара. Алгыһым, тойугум, олоҥхом, кылыһахтаах ырыаларым бу түһүмэххэ киириэхтэрэ. Ити кэннэ дэгэрэҥи саха эстрадатыгар киллэрбит сүҥкэн кылааттаах Христофор Максимов ырыаларын ыллыам. Уонна, эдэр киһи буоларым быһыытынан, аныгы ырыаларынан түмүктүөм. Анатолий Бурнашевтуун дуэттыахпытын баҕарбыппыт да, бу сырыыга табыллыбата.
— Чэ, кылыһахтан уонна «Кыталыктан» кынаттаммыт киһи буоларыҥ быһыытынан, сахаҥ дьоно, сахалыы ырыа салгыы да Эйигин арыаллыы, арчылыы туралларыгар баҕарабын. Кэнсиэргэр элбэх киһи кэллин. Урут Эн ыллыыргын истибэтэх да дьон баар буоллаҕына, бу кэнсиэргэ кэлэн көрдүннэр, маннык ырыаһыт баар эбит диэн сэҥээрдиннэр. «Этигэн Хомуска» эмиэ ситиһиини баҕарабын!
— Оо, дьэ, махтал буоллун!