Саха эстрадатын биир киэҥник биллэр ырыаһыта, быйылгы «Этигэн хомус» кыайыылааҕа, Култуура туйгуна Анастасия Готовцева бэс ыйын 5 күнүгэр бар дьонугар анаан кэнсиэр көрдөрүөхтээх. Ырыалара, чахчы да, киһи эрэ сүргэтин көтөҕөр ураты дьүрүскэннээх, сүрэҕи сылаанньытар ураты уйаҕас буолаллар. Кини -- бүгүҥҥү нүөмэрбит күндү ыалдьыта.

Аҕам тапталлаах оҕотобун

-- Мин 1967 сыллаахха Дьокуускай куоракка төрөөбүтүм. Ол кэннэ төрөппүттэрим аҕам Иннокентий Готовцев дойдутугар Уус Алдан Кэптэнитигэр көспүттэрэ. Инньэ гынан оҕо, эдэр сааһым үтүө күннэрэ бүтүннүү бу дойдуга ааспыттара. Төрөппүттэрим онно тиийэн, хомойуох иһин, арахсан хаалбыттара. Ийэм икки оҕотун илдьэ дойдутугар Чурапчылаабыта. Мин бырааппын кытта аҕабытыгар хаалбыппыт. Аҕам тапталлаах мааны оҕото этим. Биллэн турар, дьонуҥ арахсан барбыттара кимиэхэ, туох үчүгэйдээх буолуой... Куһаҕан бөҕө буоллаҕа. Ол да буоллар, оҕо иитиитигэр аҕабыт олус эппиэттээхтик сыһыаннаспыта. Хата, аҕабыт өр соҕотох сылдьыбатаҕа, биһиги дьолбутугар диэххэ дуу, Мария Егоровна диэн наһаа үчүгэй дьахтары көрсөн кэргэн ылбыта. Кини сонно тута биһиги дьиэ кэргэҥҥэ киирбитэ. Дьиҥинэн, төрөппүт ийэлээх киһи ылыныа да суохпун сөп этэ... Кииринньэҥ ийэни, үгэс курдук, «хара санаалаах, кыыһырымтаҕай, атаҕастабыллаах» диэн ойуулааччылар. Мария Егоровна оннук киһи буолбатах этэ. Киһи быһыытынан наһаа аһыныгаһа, эйэҕэһэ, амарах сүрэхтээҕэ. Ол иһин эбитэ буолуо, кини биһиэхэ тута ийэбит буолан хаалбыта.

-- Кими батан ырыаһыт буолбуккунуй? Кыраҕыттан ыллаатаҕыҥ дии...

-- Аҕам эдэригэр Москубаҕа Щепкин аатынан училищены бүтэрбитэ. Андрей Саввичтааҕы кытары. Аһара талааннаах, ырыаһыт киһи этэ. Ол гынан баран, оччолорго соччо өйдөөбөтөхтөрө, өйөөбөтөхтөрө. Оскуолаҕа муусука учуутала этэ. Инньэ гынан, ырыаҕа аан бастаан кини уһуйбута диэхпин сөп. Олоппос үрдүгэр туруоран кэбиһэрэ уонна иккиэн наһаа үчүгэйдик ыллыырбыт. Хас кэнсиэр аайы кыттар буолбутум. Төрдүс кылааска киирэрбэр Бороҕоҥҥо көспүппүт. Дьэ, онно аатырбыт «Кэнчээригэ» сылдьан, дьэ, дьиҥнээхтик ырыаһыт быһыытынан уһуйуллан барбытым. 1979 сыллаахха, "кэнчээрилэр" Москубаҕа баран «Веселые нотки» биэриигэ кыттар чиэскэ тиксибиппит. Онно Алла Пугачева Кристинкатын эмиэ кытыннара аҕалбыт этэ. Арассыыйа киэн туттар ырыаһытын, бэл, биһиги оччотооҕу оҕо харахпытынан көрөн тута билбиппит. Арай Кристина сэмэй баҕайытык бэйэтэ бэйэтигэр олорорун ким да өйдөөн көрбөтөҕө. Билигин санаатахха, дэриэбинэҕэ эбэтигэр иитиллибит оҕону саҥардыы улахан сиргэ аҕалбыт буолуон сөп. Онтон "бу Алла Борисовна кыыһа" диэн буолбутугар, дьэ, көрөөрү үтүрүһүү, үмүөрүһүү бөҕө буолбута. Кэнчээрилэрдиин араас сиргэ бары сылдьыбыппыт, ол гынан баран, тоҕо эбитэ буолла, ол «Веселые нотки» кыттыбыппын оҕо сааһым саамай дьоллоох кэминэн ааҕабын.

Ырыаһыт ыар сүтүгэ

-- Бастакы кэнсиэриҥ хаһан буолла этэй?

-- 1994 сыллаахха бар дьон иннигэр аан бастаан кэнсиэртээбитим. «Эрэллэр» тэрийэн ыыппыттара. Наһаа ситиһиилээхтик ааспыта. Оччолорго барыта тыыннаахтыы, гитаралаах тахсан ыллыырбыт. Баара-суоҕа үс эрэ фонограммалаах этим. «Умай, умай чүмэчим» диэн ырыабын аан бастаан онно ыллаабытым. Ол ырыабынан, дьэ, киэҥ эйгэҕэ биллэн барбытым.

-- Дьоҥҥо-сэргэҕэ үчүгэйдик биллэр, ырыаһыт быһыытынан билиммит дьон кэнсиэртээччилэр. Саҥа тахсан эрэр киһиэхэ хорсун быһыы эбит дии...

-- Бу санаатахпына, олус бөҕө санаалаах эбиппин ээ. Эдэрбэр тэптэрэн эбитэ дуу... Биллэн турар, дьон-сэргэ ырыаһыт быһыытынан ылынан барбыта. Сэҥээрээччи, сэргээччи да баара. Дьэ, онтон кынаттанан үлэлээн-хамсаан, ыллаан-туойан сайдан барыахтаах этим буоллаҕа дии... 1995 сыллаахха "эрэллэргэ" бииргэ үлэлээбит гитариспар кэргэн тахсыбытым, оҕоломмутум. Дьиҥинэн, икки айар куттаах дьон ыллыы-туойа сылдьыахпытын сөп этэ... Ол кэмҥэ миигин кырабыттан көрбүт-харайбыт тапталлаах аҕам өлөн улахан охсууну ылбытым. Урут аҕам баарына, мэлдьи киниттэн сүбэлэтэр этим ээ. Олоҕум суолун ыйа сылдьар баар-суох киһим буоллаҕа дии. Кинини сүтэриэхпиттэн хайдах эрэ бэйэм да мунан хаалбыт курдугум. Ыллыахпын эҥин букатын баҕарбат этим. Онтон сылтаан, ыллым да дойдубар көһөн хаалбытым. Саатар, ол саҕана өй-санаа угар, сүбэ-ама биэрэр, өйүүр-убуур киһи суох буолан биэрбитэ хомолтолоох.

Сыанаҕа иккистээн эргиллии...

-- Олохпут үрүҥ-хара кэрчиктэртэн турар дииллэр дии. Ол кэм, бука, эн олоҕуҥ саамай хараҥа кэмэ буолан эрдэҕэ... Сыанаҕа хаһан төннүбүккүнүй?

-- 2001 сыллаахха кэргэммиттэн арахсан Чурапчыга көһөн тиийбитим. Бииргэ төрөөбүт быраатым тыйаатырга хормейстерынан киллэрбитэ. Онно тиийэн, дьэ, уоскуйан, холкутуйан үлэлээн барбытым. Николай Сибиряков диэн наһаа үчүгэй киһини кытта үлэлэспитим түмүгэр, дьон-сэргэ кутун туппут «Чараҥ вальса» уо.д.а. диэн ырыаларым айыллыбыттара. 2002 с. быһыылааҕа, Аркадий Алексеев тэрийбит «Ыллаа, эдэр саас!» диэн күрэҕэр кыттыбытым. Аркадий Михайлович: «Хайа, ханна сүтэ сырыттыҥ?» -- диэн соһуйуу-өмүрүү бөҕө буолбута. Эһиилигэр бэйэтин айар бөлөҕөр ыҥыран ылбыта. Инньэ гынан, Дьокуускайбар төттөрү көспүтүм.

-- Иккистээн сыанаҕа тахсар төһө ыарахан эбитий?

-- Олус ыарахан эбит этэ. Мин наһаа уһуннук олордоҕум дии. Бэл, сыанаҕа хайдах тутта-хапта сылдьыллыахтааҕын кытта умнубут этим. Аркадий Михайлович барытыгар иккистээн үөрэппитэ диэххэ сөп. Ол сылы быһа гастроллаабыппыт. Сахам сирин бары муннугун кэрийбиппит. Онно сылдьан мэлдьи сүбэлии-амалыы сылдьааччы. Аҕабын көрсүбүт курдук санаммытым. Ити сыл «Этигэн хомус» икки номинациятыгар киирбитим. Аны, эһиилигэр, «Чараҥ вальса» диэн бастакы альбомум күнү көрбүтэ. Онно иккис кэнсиэрпин тэрийбиппит. Дьэ, сити курдук ырыаһыт буолар дьылҕабар эбитэ дуу, сыанаҕа эргиллэн, үлэлээн-хамсаан, онтон ыла аатым ааттанан, иһиллэн барбыта.

-- Настя, иккистээн "тиллэн" биллэн-көстөн барбыккын хайдах ылыммыккыный?

-- Мин хаһан даҕаны «биллэбин» эҥин диэн өйгө-санааҕа оҕустарбатах киһибин. Төрүкү оннук майгым суох ээ. Син биир атын дьон сиэринэн, онно-манна быгыахтаабакка, биллэ-көстө сатаабакка олорорго кыһанабын. «Ыллыыбын-ыллаабаппын...» диэн ыарыыр-чэпчиир, хаппырыыстанар, киэбирэр идэм да суох. Ыҥырдахтарына үөрэ-көтө баран ыллыыбын. Бу эйгэҕэ сааһыран баран кэлбит буолан эбитэ дуу, «тусуопкаларга» эҥин сылдьыбаппын. Бэйэм бэйэбэр сэмэйдик сылдьарбын ордоробун. Уопсайынан, «сулуспун», «биллэр киһибин» эҥин диэн өй-санаа букатын суох.

-- Эдэр ырыаһыттар биир-икки ырыаны ыллаат да тута «сулус» курдук сананан бараллара баар буолааччы. Билэбит... Сорох ырыаһыттар олус түргэнник уонна таһаарыылаахтык ырыа бөҕөтүн "паачыканан" айаллар ээ. Ити төһө уустук дьыаланый?

-- Сыал-сорук туруорунан күннэтэ ырыа айар ырыаһыттар бааллар. Ол биллэн турар, хайҕаллаах дьыала. Оттон бэйэм туспунан этэр буоллахха, дьиҥинэн, ыллыырбын наһаа сөбүлүүбүн эрээри, былаанныы-былаанныы ыллыыры сатаабаппын. Дууһам тугу ирдииринэн, туохха сытарынан сылдьабын. Били «мин дууһам ыллыыр» диэбиккэ дылы, ис дууһабыттан айыах-тутуох, ыллыах санаам киирдэҕинэ эрэ... Быйыл хайаан да кэнсиэртиэхтээхпин, маннык ырыаны ыллыахтаахпын эҥин диэн былааннаабаппын. Кэмэ кэллэҕинэ бэйэтэ тахсан, баран иһэр. Ону ыксатар сыыһа курдук.

-- Айар киһи ис туругуттан тутулуктаах дииллэр дии, быһыыта...

-- Баҕар, буолуо. Ол иһин, поэттар хоһоон айан эрдэхтэрэ. Таптаатахпына, дьэ, чахчы ыллыах, хоһуйуох, айыах санаам киирэр. Санаам түстэҕинэ, туох кэлиэй, ыллыахпын да баҕарбат буолабын.

-- Бэрт сотору кэнсиэркин ыытаары сылдьаҕын. Биир дойдулаахтарыҥ, уус алданнар сүүрэ-көтө бөҕө сылдьаллара буолуо?

-- Тоҕо эбитэ буолла, биир дойдулаахтарым, хомойуох иһин көмөлөспөттөр. Чурапчыга олоро сылдьыбыппын иһин эбитэ дуу... Сатаан санаабаппын. Дьиҥэ, Уус Алдан чиэһин көмүскэспитим элбэх ээ. Ол гынан баран... Чэ, хааллын...

-- Уус алданнар саҕа дьоннорун өрө тутар улуус суох этэ дии...

«Этигэн хомус» кэннэ

-- Эстрада эйгэтигэр бэрт былдьасыһыы, ордугурҕаһыы, киирсии бөҕө баарын кэпсээччилэр...

-- Ханна барыай.?! Бастаан утаа оннук баара буолуо да дии санаабат этим. Сирэйгэ бэрт сылдьан кэнниттэн кээрэтэн сиэһин бу эйгэҕэ элбэх. Киһини кэнниттэн саҥарар идэм суох эрээри, куһаҕаннык саҥарбыт дьону кытта утары аһаҕастык аахсыахпын сөп. Бэйэм туспунан эҥинэ бэйэлээҕи барытын истибитим. Дьиҥинэн, аҕыйахпыт ээ. Бэйэ бэйэбитин харыстаһа да сылдьыах баара. Холобур, быйылгы «Этигэн хомуска» кыайан баран, ордугурҕаһыы, күнүүлэһии, бэрт былдьасыһыы аһара сытыырхайбытын эппинэн-хааммынан курдары өйдөөбүтүм.

-- Хайдах? Көрөөччүлэриҥ эйиэхэ ыалдьан ыһыы-хаһыы бөҕө буолбуттара дии...

-- Көрөөччүлэрим, чахчы, күүскэ өйөөбүттэрэ. Көрөөччүлэри кытта саалаҕа адьас атын хартыына, наһаа истиҥ, сылаас, эйэҕэс эйгэ эбит буоллаҕына, сыана кэтэҕэр тымныы, хабыр уонна уодаһыннаах сыһыан баара. Кынчарыйсыы, туох эрэ бэрдэ суоҕу сибигинэһии... Көмүс хомуспун ылан баран чороҥ соҕотох туран хаалбытым. Ким да эйэҕэс, истиҥ тылынан эҕэрдэлээбэтэҕэ. Туһугар ыарахан кэм этэ.

-- Оо, дьэ... Кырдьык, кэнсиэргэ боростуой көрөөччү да ону-маны сибикилээн билэр, сэрэйэрэ ээ.

-- Бэл, көрөөччү кытта бэлиэтии көрөр эбит дии. Чэ, бэйэ, ол хааллын.