Саха омугун аатын араас омук дойдуларыгар ааттаппыт аатырбыт артыыспыт Степанида Ильинична: «Артыыс быһыытынан уопсайа 48 сыл үлэлээтим. Ол иһигэр, Саха тыйаатырыгар -- 36 сыл. Онон Саха тыйаатырыгар оонньуур оруолларбынан бар дьонум билэр бөҕө буоллахтара дии..." -- диэн кэпсээнин саҕалаата.

Тайҕа оҕото

-- Мэҥэ Хаҥалас Наахаратыгар күн сирин көрбүтүм. Ийэбин дьон-сэргэ Нээстээр Маайатынан билэллэрэ. Кэлин дьонум бөһүөлэктэн тэйиччи сытар, этэргэ дылы, эһэ-бөрө түбэтигэр, түҥ тыаҕа көһөргө күһэлибиттэр. Биирдэ, арааһа үстээхпэр, түүн ким эрэ тобулу көрөн турарыттан уһукта биэрдим. Көрдөхпүнэ, биир киһи миигин супту одуулаан турар. Хараҕа олус өйдөөх. Тоҕо эрэ хараҕын өйдөөн хаалбыппын. Санаабар, мин олохпун киинэ курдук оҥорон көрөр. «Абааһы быһыылаах» дии санаатым да ойон туран ийэбэр сүүрдүм. Сарсыарда ийэм ыйыппытыгар, син биир итэҕэйиэ суоҕа дии санаан кэпсээбэтэҕим. Оннук хаалбыта. Ол эргэ дьиэҕэ билигин даҕаны аймахтарбыт олороллор ээ. Кэлин бара сылдьааччыбын эрээри, хаһан да соҕотох хаалааччым суох. Улаатан баран били «киһибин» иккистээн көрүөхпин баҕарарым... Хата биирдэ да көстүбэтэҕэ.

-- Соҕотох ийэҕэ иитиллибит эбиккин дии. Соҕотох ийэ барахсан олоҕо былыр да, быйыл да ыарахана чахчы...

-- Сахалар былыр хастыы да ыал буолан дьукаахтаһаллар этэ дии. Биһиги эмиэ үс ыал буолан олорбуппут. Улахан дьон күнү күннүктээн хотоҥҥо үлэлииллэр. Дьиэҕэ уу кырбас оҕолору кытары мин соҕотох хааларым. Инньэ гынан, биэс сааспар "улахан оҕо" аатыран кыра оҕо бөҕөнү ньээҥкэлээн, өссө лэппиэскэ астаан хаһаайкалаан олорбутум. Күнү быһа санным, көхсүм "дьөллүөр" диэри солбуһуннара сылдьан оҕолору сүгэрим. Билиҥҥи биэстээх оҕо бэйэтэ ньээҥкэни эрэйэр киһи буоллаҕа дии. Биһиги син биир оччотооҕу ыаллар үгүстэрин курдук олус дьадаҥытык олорбуппут. Ийэм хара сарсыардаттан ыкса түүҥҥэ диэри үлэлээтэҕинэ эрэ арыы, эт, бурдук биэрэллэр этэ. Биир үксүн онон аһылыктанан олорбуппут.

-- Туох эмэ көрүдьүөстээх түгэннэ кэпсээ эрэ.

-- Биирдэ биһиги олорор тыабытыгар бөһүөлэктэн биир уол кэллэ. Оонньуур мас бэстилиэттээх. Мин ол уолу кытта күнү быһа бэстилиэтинэн ытыалаһа оонньоотум. Арай, үрдүбүтүнэн сөмөлүөт көтөн ааста. Били бэстилиэппинэн ол сөмөлүөтү кыҥаан баран айахпынан «ыттым». Онуоха уолум: «Дьэ, түбэстиҥ, сөмөлүөтү ыппыккын үөһэттэн хаартыскаҕа түһэрбиттэрэ буолуо. Милииссийэлэр кэлэн тутан барыахтара...» -- диэн дьээбэлээтэҕэ үһү. Уолум барбытын кэннэ миигин тута кэлиэхтээх милииссийэлэртэн куттанан ытаан бөҕө. Үс күнү быһа куттана-куттана күүттүм. Көр, оннук өс киирбэх этим. Арааһа, оччолорго даҕаны дьону туталларын көрөн оннук улаханнык куттаммытым буолуо.

-- Тайҕа оҕото буоллаҕыҥ дии, оттон...

-- Саҥа дэриэбинэҕэ көһөн киириибит, миэнэ миэнин курдук, эмиэ омуна суох ааспатаҕа. Электричество диэни онно саҥа көрбүтүм. Наһаа соһуйбуппун көрөн эбитэ дуу, тастыҥ убайым дьээбэлээн "уот оҕустаҕына өлөҕүн" диэтэ. Мин, биллэн турар, итэҕэйдим. Биирдэ уоту холбообуппар уот оҕуста. Кып-кыратык. "Өлөр киһи буоллум" дии санаатым. Киэһэ ийэм: "Ыстапааха, суорат сиэбэккин дуо?" -- диэн ыйыппытыгар өлөөрү сылдьарым туһунан эттим. Уу-чуумпу. Ким да саҥарбат. Арай тастыҥ убайым илиитин уунан кырдьык-хордьук быраһаайдаспыта буолла. Ол түүн суорҕаным анныгар киирэн өлөрбүттэн хомойон ытаан бөҕө. Сарсыарда уһуктан өлбөтөхпүттэн олус да үөрбүтүм. Мин саҕа дьоллоох киһи суох этэ.

-- Төрүттэргэр, бука, ырыаһыт дьон бааллара буолуо, хаһааҥҥыттан ыллыыгыный?

-- Кырабыттан. Айылҕа оҕото буоллаҕым дии. Иллэҥсийдим эрэ окко тиэрэ түһэн сытан ып-ыраас күөх халлааны одуулаһарым. Ырыа матыыба хайдах эрэ бэйэтэ кутуллан киирэн барара. Аҕам Арсан Дуолай диэн ааттаах олоҥхоһут үһү. Хомойуох иһин, кини, биһигини быраҕан барбыт этэ. Инньэ гынан, ыллыырын истибэтэҕим. Иккитэ көрөн аһарбытым. Биэстээхпэр кэлэ сылдьыбыта. Бука, эйэлэһэ буолуо. Ийэм кыйаханнар да ас бэлэмнээн биэрбитэ. Мин төһө да кыра буолларбын, ийэбин үтүктэн, аҕабын сөбүлээбэппин. Иккиһин аҕам итирик кэлэн барбыта. Онон бүтэр. Кини олус куоластааҕа үһү. Бэйэтэ сонно тута хоһуйан олоҥхолуура диэн кэпсииллэрэ.

Эдэр саас, таптал, үөрэх...

-- Степанида Ильинична, эдэр сылдьан, бука, "сулус" буолуоҥ...

-- Үрдүкү кылааска үөрэнэрбэр наһаа уһун суһуохтааҕым. Дьон бары эргиллэн көрөллөрө. Сиэппиттэн бүк тутуллубут сурук бөҕөнү булан ылааччыбын. Ол аата, уолаттар суруйаллар. Мин хайаларыгар да хоруйдаабаппын. Биир Афоня диэн уол баара. Олус ылларбыта, бастакы таптал буолан эрдэҕэ. Мин оччоттон да таптал чааһыгар тоҥуй этим. Биирдэ ол уолга туохтан эрэ кыыһыран, оҕо бөҕө истэн турдаҕына: "Уонна хаһан да тапталгар билинэн суруйума", -- диэтим. Эбиитин суругун барытын ыһан кэбистим. Киэһэ ол уолум сурук бырахта. Онно: "Эн даҕаны кими эмэ таптаан кэнниттэн кутурук курдук сырса сылдьыаҕыҥ", -- диэн суруллубут. Кэлин туох да буруйа суох уолу таах хомоппуттан кыбыста санаабытым. Афоняны кэлин Москубаттан бастакы кууруһу бүтэрэн кэлэ сылдьан көрсүбүтүм. Оччолорго бэйэбин бастакы кырасаабысса курдук сананабын. Уолаттар харахтарын араарбаттарыттан наһаа астынабын. Арай, маҕаһыын таһыгар биир наһаа кыраһыабай уол кэлэн иһэр. Афоня эбит. Дьэ, көрсөн, үөрүү-көтүү, кэпсэтии-ипсэтии бөҕө буоллубут. Мин массыынам кэлбитигэр барбытым. Сотору буолан баран кини тыраахтырга дэҥнэнэн өлбүтүн туһунан истибитим.

-- Кыраҕыттан артыыс буолар ыра санаалаах этиҥ дуо?

-- Испэктээкил диэннэрин аан бастаан Наахара оскуолатыгар үөрэнэ сылдьан көрбүтүм. "Кыһыл ойууну" туруорбуттара. Хайдах курдук үчүгэйдик оонньуулларын, сатаан саҥаралларын сөҕөн аҕай истибитим. Дьэ, онно хас биирдии дьахтар-артыыс оннугар бэйэбин оҥорон көрө олорбутум. Сыанаҕа тахсан кинилэри кытары тэбис-тэҥҥэ оонньоһон барыахпын олус баҕарбытым. Мин, уопсайынан, айылҕаттан бэриллибит дьоҕурдаах этим ээ. Оҕолорго учууталлары, иитээччилэри үтүктэн мэлдьи күллэртиирим. Бастакы оруолбун, өссө үһүс кылааска сылдьан оонньообутум. Оһох үөһэ олорор куукулалаах кыыһы оонньообутум. Ньиэмэстэр кэлэн ол кыысчааны өлөрөн кэбиһэллэр. Онно көрөөччүлэр ытаан бөҕө. "Дьиҥнээх курдук оонньоотуҥ" диэбиттэрэ. Дьиҥинэн, саҥарар тылбын куукулабар сыһыаран баран ааҕан биэрбитим. Тайахтаах эмээхсин буолан кубулунан киирэн иитээччилэрбин дьээбэлээччибин. Ол саҕана оҕолор бэйэбит толкуйдуу-толкуйдуу сыанка бөҕөтүн көрдөрөр этибит. Учууталларым бары: "Бу кыыс артыыс буолара буолуо", -- дииллэр этэ. Бэл, оскуолам дириэктэрэ:"Артыыс үөрэҕэр бар", -- диэн сүбэлиирэ.

-- Ол аата, оскуолаҥ кэннэ тута артыыс үөрэҕэр бардыҥ?

-- Бэйэм, дьиҥинэн, быраас буолуохпун баҕарарым. Ол гынан баран химияҕа мөлтөх буолан барбатаҕым. Култуура министиэристибэтигэр тиийбиппэр, ыллатан көрөн баран, Новосибирскайдааҕы консерваторияҕа үөрэнэ бар диэтилэр. Ийэм барахсан соҕотох ынаҕын өлөрөн үөрэххэ ыыппыта.

Саха сириттэн иккиэ буолан тиийбиппит. Кыыһым киирбэтэҕэ. Наар аанньа диэбиккэ дылы, мин аны пааспарбын умнан кэбиспиппин. Хаһан онтубун ыытыахтарыгар диэри эксээмэн буолан бүтэн хаалла. Соҕотоҕун билбэт куораппар хааларбыттан куттаммытым да быһыылааҕа. Хата, саха спортсмен уолаттарын көрсөн дойдулаһан хааллым...

Төннөн кэлэн оройуон кулуубугар үлэлии сырыттахпына Ньурба тыйаатыра гастроллуу кэлбитэ. Мин ыллыырбын истэн баран труппаларыгар ылан илдьэ барбыттара. Инньэ гынан, аатырбыт Христофор Максимовы кытта бииргэ ыллаһар Ньурба тыйаатырын артыыһа буолан хааллым. Ньурбалар, хата, бэйэлэрин киһилэрин курдук ылыммыттара. Ол үлэлии сырыттахпына Щепкин аатынан училищеҕа үөрэххэ ыҥырбыттара. 1969 с. сайыныгар өрөспүүбүлүкэ бары муннугуттан ыччаты мунньан эксээмэннээбиттэрэ. Ол түмүгэр, артыыс үөрэҕэр киирэн хаалбытым.

-- Андрей Саввичтыын онно билсибиккит дуо?

-- Кини тоҕо эрэ күһүн саҥа кэлбитэ. Испэр "туох нууччата кэлэн хаалла?" дии санаабыппын өйдүүбүн. Устуоруйа эксээмэнигэр мин иннибэр олорбута. Миэхэ, арай, Пруссия сэриитин туһунан билиэт кэлбит. Мин били "нууччабыттан" ыйыппыппар, уолум уу сахалыы хоруйдаата. Чэ, ол оннук хаалбыта. Мин оччолорго тоҕо эрэ араас омуктары кытта бодоруһарым. Сахалар Саҥа дьыл бырааһынньыгар ыҥырбыттарыгар тиийэн Андрейы кытта билсибитим. Ол эһиилигэ, үһүс кууруска сылдьан, сыбаайбалаабыппыт. "Минск" диэн рестораҥҥа. Наһаа үчүгэй сыбаайба этэ. Ити күнтэн ыла, Стеша Семеноваттан букатыннаахтык Степанида Борисоваҕа кубулуйбутум.

Саха тыйаатырыгар

-- Степанида Ильинична, Саха тыйаатырыгар толорбут оруолларгын, үлэҕин бары да билэр курдукпут...

-- Үөрэхпин бүтэрэн баран, дьиҥинэн, Ньурбам тыйаатырыгар төннүөхтээх этим. Ол эрээри, кэргэннээх киһи эрбиттэн ханна ойдон барыамый, Саха тыйаатырыгар хаалбытым. Щепкин аатынан училищены бүтэрбиттэр бары тутуспутунан бу тыйаатырга үлэлии хаалбыппыт. Инньэ гынан, олус иллээхтик, биир дьиэ кэргэн курдук үлэбитин саҕалаабыппыт.

-- Айар тэрилтэ иһигэр, бэрт былдьасыһыы, күөнтэһии, күнүүлэһии хайаан да баара буолуо дии саныыбын.

-- Суох. Эппитим курдук, наһаа иллээхпит ээ. Ким эрэ кимниин эрэ оруолу былдьаһан иирсэллэрин көрбөппүн, оннук суох. Биллэн турар, хас биирдии киһи сүрүн оруолу оонньуурга дьулуһара, ону күүтэн эрэйдэнэрэ баар бөҕө буоллаҕа. Ол эрээри, бииргэ үлэлии сылдьар дьон ким тугу кыайарын-кыайбатын, таһымын-дьоҕурун билсэр буоллахпыт. Уопсайынан, киһи бэйэтин кыаҕын иһинэн үлэлиэхтээх, олоруохтаах.

-- Эн кэлин тоҕо эрэ соччо көстүбэккин ээ...

-- Мин кэмим аастаҕа дии. Эдэрдэргэ туораныллыахтаах. Билигин кинилэр кэмнэрэ. Билигин устудьуоннарбын да үөрэттэхпинэ сөп.

-- Оччотугар, тыйаатыргыттан букатын туораан эрэҕин дуо?

-- Суох. Адьас баран хаалыам суоҕа. Кыаҕым баарынан сылдьа сатыам.

-- Миниистир ойоҕо диэн...

-- Туох диэн ыйытаары гынаргын өйдөөтүм. Ону элбэхтик истэбин. Бастаан утаа миниистир кэргэнэ диэн билиһиннэрдэхтэринэ өһүргэнэр этим. Мин эмиэ лиичинэспин, артыыспын, ырыаһыппын. Хата, кэлин ким да инньэ диэбэт буолла. Кимиэхэ да сыһыарбакка бэйэбинэн ылыналлар.

Ырыа - мин сороҕум...

-- Степанида Ильинична, элбэхтик ыллыыгын быһыылаах дии...

-- Аан бастаан 1993 с. ыллыырбын истэн баран дьоппуоннар бэйэлэригэр ыҥырбыттара. Кэлэр-барар суолгун барытын төлүүбүт диэбиттэрэ. Мин тута сөбүлэспитим. Онно тиийэн 4-5 кэнсиэри оҥорбутум. Наһаа биһирээбиттэрэ. Дьэ, онтон кынаттанан, аны, ырыанан үлүһүйбүтүм. Онтон ыла араас омук сиригэр этно-бэстибээллэргэ элбэхтик баран кытынным.

-- Суолгун-иискин барытын бэйэлэрэ төлөөн ыҥыраллар дуо?

-- Дуогабар быһыытынан, туох-баар суолбун-ииспин, олорорбун, аһылыкпын барытын уйуналлар. Ол эрээри, барыта оннук судургу буолбатах. Омуктар биһиги курдук дьэллэм, дэлэгэй буолбатахтар. Хас биирдии кэппиэйкэни барытын ааҕаллар. Онон соҕотохтуу ыҥыраллар. Инньэ гынан, мусукаана эҥин суох бэйэм чымадааны туппутунан бара турабын. Дьокуускайтан Москубаҕа диэри айаммыт төлөбүрэ ыараханын бары сөҕөллөр.

Айан бэйэтэ туһунан мучумаан, тиийээт да кинилэр тэтимнэригэр, бириэмэлэригэр киириэхтээххин. Мин уум алдьанан эрэй бөҕөнү көрөччүбүн. Биһиги бириэмэбитинэн түүн 2-4 чааска кэнсиэртиибин. Дьэ, ону санаан көр. Этим-сииним, сүрэҕим-быарым барыта утуйуохтаах, сынньаныахтаах кэмигэр кэнсиэртээн тигинэтэбин. Аны туран, атын омук быыһыгар собус-соҕотоххун. Кинилэр мусукааннарын кытта уопсай тылы булан, өйдөһөн үлэлиэххин наада. Дууһам сытыан, куолаһым кэлиэн наада. Ити барыта олус ыарахан, наһаа элбэх сыраны-хараны, күүһү-кыаҕы эрэйэр, дэлби сылатар. Аны туран, Арассыыйа барытын аатыттан сылдьарыҥ бэйэтэ туспа эппиэтинэс.

-- Хайдах кэпсэтэҕин?

-- Уопсайынан омук тылын билбэт олус эрэйдээх эбит. Өссө кэнсиэр кэмигэр тылбаасчыт биэрэр буоланнар мусукааннаргын кытта өйдөһөҕүн. Айан кэмигэр, дьэ, эрэй бөҕөтүн көрөҕүн. Ардыгар, хастыы да дойдуну нөҥүөлээн анал аадырыскар тиийэҕин. Биирдэ Вашингтон куоракка тиийээри Нью Йорк куоратынан ааһан турардаахпын. Ол саҕана айаҥҥа үөрүйэҕим суох. Оо, киһилэрэ-сүөһүлэрэ элбэҕэ, айдаанара-куйдааннара, килэйиилэрэ-халайыылара, биһиэниттэн атыннара! Аны туран, биир да ыйан-кэрдэн биэрэр киһи суох. Адьас, отуорум хамсыы сыһан туһааннаах сирбэр тиийбиттээҕим. Хата, кинилэргэ ханна бараргын-кэлэргин ыйар уруһуй бөҕөтө хас хардыы аайы баар буолар. Кэлин син үөрэнним.

-- Ол тухары нуучча мээнэ көстүбэт?

-- Киһи наадыйдаҕына нуучча көстөн быстыбат. Арай биирдэ Москубаҕа бараары Франкфурт (Германия) пуордугар сылдьан нууччалыы саҥаны истэн баран үөрүбппүө-эн! Ол эрээри, олус сылайбыт буолан кэпсэтэ барбатым, "син биир Москубалыыр буолуохтаахтар" диэммин кэннилэриттэн батыстым. Ол дьон кэннилэриттэн сырсан сөмөлүөккэ барар оптуобуска киирбитим кэннэ, биир ньиэмэс дьахтара "Борисова!" диэн аймаммытынан сырсан кэллэ. Онно билбитим, били нууччаларым олох да Швейцарияҕа көтөллөр эбит. Өскөтүн ол дьахтар өйдөөн көрбөтөҕө буоллар ханна-ханна тиийэн хаалыам биллибэт эбит... Айаҥҥа араас барыта буолар.

-- Хайа, биһиги манна омуктары көрсөбүт аҕай дии. Кинилэр букатын да соҕотохтуу ыытан кэбиһэллэр эбит дии...

-- Биһиэхэ омук кэлэрэ-барара аҕыйах буолан баарбытынан-суохпутунан көрсөбүт, сырса сылдьабыт. Кинилэргэ оннук буолбатах. Күҥҥэ тыһыынчанан омук кэлэр-барар, ол иһин аахайбаттар. Барытыгар бэйэҥ сылдьаҕын. Европа аэропортарыгар туох да кумааҕыны, докумуону толорбоккун, ол иһин судургу курдук. Киһи соҕотоҕун син сылдьар. Оттон Японияҕа, Ливаҥҥа көтөргө докумуон бөҕөтүн толороҕун. Ол иһин олор көрсөн докумуоҥҥун барытын толорон биэрэллэр.

-- Эйигин саха эҥин диэн арааран билэллэр дуу?

-- Биир үксүн Арассыыйанан билэллэр. Ол гынан баран, сорох тэрийээччилэр интэриниэттэн эҥин хасыһан Саха сирин туһунан билбит буолааччылар. Онон ыллыаҥ иннинэ, хайаан да Саха сирин туһунан кэпсииллэр, билиһиннэрэллэр. Интэриэһиргээн ыйыталаһыы бөҕө буолаллар. Омуктар кэнсиэр кэннэ рестораҥҥа аһатар идэлээхтэр. Биирдэ кэнсиэр кэннэ рестораҥҥа киирдибит. Мин киирээппин кытта рестораҥҥа баар дьон бары туран эрэн миэхэ таһыннылар. Мин соһуйдум аҕай. Онтум били көрөөччүлэрбит киирэн олороллор эбит. Сорох сирдэргэ кэнсиэртэн астыммыт буоллахтарына бииргэ рестораннаһар үгэстээхтэр эбит.

-- Бэстибээлгэ бэрт былдьасыһыы кытаанаҕа буолуо...

-- Иккитэ хаста Арассыыйа иһинээҕи этно-бэстибээллэргэ кыттан турардаахпын. Омук сирин курдук буолбатах. Тэрээһин хаҕыс тыыныттан, балаһыанньа ыарханыттан киһи соһуйар. Бэрт былдьасыһыы, хапсыһыы кытаанаҕа диэн дьэ манна баар. Бүтэһик ыллааһын - улуу былдьаһыы. Мин кэнсиэри түмүктүүр буолан хаалбыппар атыттар кыыһырбыт, күнүүлээбит сирэйдэрин көрбүккүт буоллар, кынчарыйыы киэнэ кытаанаҕа. "Кэм биһиэнэ буолан баран..." дии саныыгын... Мөлтөх ырыаһыт буоллаххына тэпсэн да ааһыахтарын сөп, күүстээҕи, биллэн тутар, ытыктыыллар.

-- Омук сиригэр кэнсиэртиир материальнай барыстаах дуо?

-- Франциялар, Норвегиялар бу чааһыгар "чаһы курдуктар". Кинилэри кытары үлэлиир олус үчүгэй. Биирдэ норвегияларым «Муус муусука» диэн бэстибээлгэ ыҥырбыттара. Тыбыс-тымныы дьиэҕэ ыллааһын күүтэрин билбэккэ, сөбүлэспитим. Дьэ, уонна токуччу тоҥнум эбээт... Ол дьонум быйыл эмиэ ыҥыра сыталлар. Сөбүлэстэҕим дии, билэр дьоммор. Олус чуолкай уонна кэрээн англичаннары кытары үлэлиир ыарахан соҕус.

-- Тоҕо дойдугар, Саха сиригэр хаһан даҕаны кэнсиэртээбэккиний?

-- Биирдэ, 19 саастаахпар быһыылааҕа, төрөөбүт дойдубар Тиэлигигэ кэлэ сырыттахпына ыанньыксыттар барахсаттар «кэнсиэртээ дуу» диэн көрдөспүттэрэ. Мин оччолорго хаһан да кэнсиэртээбэтэх буолан куттанан батынан кэбиспитим. Кэлин, дьэ, ситэн-хотон, ырыаһыт буолан баран дойдубар Хатылаевтары кытта тахсан кэнсиэртээбитим. Били ыанньыксыт дьахталларбыттан биир да киһи суох эбит. Бары өлөн хаалаахтаабыттар. Онтон наһаа хараастыбытым. "Былыр көрдөспүттэригэр ыллаабытым буоллар ньии-и!" диэн билигин да санаа баттыга оҥосто сылдьабын.

Биир сайын Дьокуускайга кэнсиэртээбиппэр, хомойуох иһин, чугас билэр дьонум эрэ, 70-ча киһи, баара. Соннук кэнсиэртээбитим. Олус хомойбутум. Чэ, баҕар, от үлэтин саҕана куоракка киһи да аҕыйаҕа буолуо диэн анааабын алы гыммытым. Өссө биирдэ Германияттан барабанщигым кэлбитигэр СГУ устудьуоннарыгар анаан кэнсиэртээбиппит. Биллэриитэ эҥин кыайтарбатах быһыылаах этэ, 9 эрэ көрөөччү баара. Онтон ыла "манна миигин өйдөөбөттөр, ылымматтар эбит. Аны, дойдубар хаһан да кэнсиэртиэм суоҕа" дии санаабытым. Омук сиригэр: «Дойдугар төһө элбэхтик кэнсиэртиигиний?» -- диэн ыйыттахтарына, "Кэнсиэртээбэппин" диибин. Суоҕу баар биир кыаҕым суох буоллаҕа. Туох да олус соһуйаллар. Уопсайынан, "мин истээччилэрим, сэҥээрээччилэрим, сүгүрүйээччилэрим омук сиригэр эрэ бааллар эбит" диэн бигэ өйдөбүллээхпин.

Сэһэргэстэ Туйаара СИККИЭР

"Кыым", 2010 с., ыам ыйын 6 күнэ, 17№