Хаһыат бүгүҥҥү ыалдьыта -- сахалыы ырыалаах-тойуктаах, алгыс сиэрин-туомун утумнааччы эдэр киһи Виталий Очиров. Төрөөбүт сыла, ыйа - 1981 с. балаҕан ыйа. Зодиага - Ыйааһын. Сөбүлүүр аһа - эт аһылык, ордук, сэлиэйдээх эт миинэ.

Виталий Очиров Таатта талыы ыччата. Кини Харбалаах орто оскуолатын 1999с. бүтэрээт, 18 №-дээх олохтоох ПТУ-га үөрэнэн „Хайа үлэтин бульдозериһа" идэтин баһылаабыта. Онтон 2004 с. Дьокуускайдааҕы култуура уонна ускуустуба колледжын бүтэрбитэ. Виталий күн бүгүн „Кыталык" Оҕо эстетическэй киинин фольклор салаатын испэсэлииһинэн айымньылаахтык үлэлии сылдьар. Кылыһахтаах куоластаах, ылбаҕай ырыалаах, сахалыы дэгэрэҥнэтэн ыллыыр уол хара маҥнайгыттан Мэҥэ Хаҥалас улууһун култуурунай тэрээһиннэригэр кыттыһан барбыта. Онтон кэнники сылларга Виталий алгыс сиэригэр-туомугар туспа уһаарыллыыны баран, дьон итэҕэлин ылан ыҥырыыга сылдьар алгысчыт буолан эрэрэ кэрэхсэбиллээх.

Виталий Валерьевич саҥа үлэлии кэлбит сылыгар 2005 с. „Кулууп бастыҥ үлэһитэ" ааты сүгэн, режиссер, ырыаһыт, мелодист Тамара Апросимова истипиэндьийэтин хаһаайына буолбута. 2008 с. „Саҥа ырыа" Интерактивнай ырыа күрэҕин кыттыылааҕа. Кэнники сылларга өрөспүүбүлүкэтээҕи ырыа, олоҥхо көрүүлэрин хас да төгүллээх лауреата буолбута. 2009 с. Бүлүүгэ „Дэгэрэҥ ырыа" куонкуруһугар Гран при аатын сүкпүтэ.

Виталий Валерьевич тас дойдуларга „Кыталык" ансаамбылы кытары Турцияҕа фольклор Бүтүн Аан дойдутааҕы бэстибээлин кыттыылааҕа. 2008 с. „Международная конференция городов всемирного наследия Евразии" диэн Индонезияҕа, Холбоһуктаах Эмираттарга Дубай куоракка, Сингапурга тиийэ уһуйбут учуутала, алгысчыт Афанасий Семенович Федоров салалтатынан арчылааһыны, ыһыах алгыһын билиһиннэрэр сыаллаах кэмпириэнсийэҕэ кыттыбытынан киэн туттар. Сахалар ыһыахпыт, баҕар, ЮНЕСКО сэдиэбирэ буоллаҕына, бэйэм сэмэй кылааппын киллэрсибитим диэн Виталий үөрэр.

Виталий биһиги Мэҥэбит кыыһын кытта ыал буолан, дьиэ-уот тэринэн эрэр. Ол курдук, олоҕун аргыһа Вероника -- СГУ ФЭИ-ни ситиһиилээхтик бүтэрэн „Хара нэһилиэгэ" МТ дьаһалтатын үлэһитэ.

Олунньу 19 күнүгэр манна Майаҕа „Өбүгэм үгэһин утума" диэн, Виталий Очиров айар киэһэтин тэрийээри сүүрэ-көтө сылдьар. Онон түгэни туһанан Виталий Очировы кытары көрсөн кэпсэттим.

- Виталий, эн кылыһахтаах куоласкын биһирээн истэбит. Иэйэн-куойан, саҥаран-иҥэрэн бардаххына, тойугу-оһуокайы оройуттан туттаххына, олоҥхолоон доллоһуттаххына, саха киһитэ санаата көнньүөрэр, сүргэтэ көтөҕүллэр. Ырыаһыт киһи айылҕаттан айдарыылаах, өбүгэлэрин удьуордуур. Онон төрүккэр-уускар ырыаһыттар бааллара буолуо дии?

- Ийэбинэн Таатта олоҥхоһуттарыгар, тойуксуттарыгар, алгысчыттарыгар бэлиэ суолу хаалларбыт ытык кырдьаҕастардаахпыт. Олортон ордук чорботон эһэбин Роман Чердохонов - Чордохоон кырдьаҕаһы бэлиэтиэхпин баҕарабын. Бу эһэм балаҕан иһигэр ыллаан-туойан бардаҕына, долбуурга турар туой иһиттэр эккирэһэллэрэ эбитэ үһү. Сүрдээх баай тыллаах буолан, түөрт олоҥхоҕо тиийэ олоҥхолуура үһү. Олортон биирдэстэрэ „Долгунча Куо Кыыс туйгун" диэн олоҥхо.

- Оччотугар, култуура эйгэтин мээнэ талбатах буоллаҕыҥ дии?

- Оннук. Ийэм Светлана Иннокентьевна Очирова -- култуура үлэһитэ. Мин кинини батыһан сыана кэтэҕэр, быыс кэннигэр улааппыт киһибин. Онон кыра эрдэхпиттэн култуура эйгэтэ эппэр-хааммар, өйбөр-санаабар күүскэ иҥмит.

- Виталий, туох сыаллаах айар киэһэҕин тэрийэн эрэҕин уонна онтубут аатыгар тохтуохха?

- Майаҕа кэлэн үлэлээбитим 5 сыл буолла. Бу сыллар усталарыгар тугу билбиппин-көрбүппүн, тугу ситиспиппин дьоммор-сэргэбэр тириэрдээри, билиһиннэрээри тэрийэбин. Өбүгэлэрбититтэн баччааҥҥа диэри илдьэ кэлбит олоҥхобутун, кылыһахтаах ырыаларбытын, тойукпутун толорорбун олус сөбүлүүбүн. Төрүт култуура бу көрүҥнэрэ уостан уоска бэриллэрин туһугар, эдэр ыччакка чөл туруктаах тиийдин диэн, сэмэй кылааппын киллэрсэр сыаллаах бу киэһэни тэрийэн эрэбин. Хос-хос эһэм Чордохоон оҕонньор аата сүтэн-оһон хаалбакка, итии хаана, эҥсилгэннээх этэр тыла эргиллэрэ буолаарай, кини ымыылардаах ырыа кута кууран-хатан хаалбакка, кылыһахтаах куоласка кутуллара буолаарай?! Ол иһин айар киэһэбин „Өбүгэм үгэһин утума" диэн ааттаатым.

- Олус үчүгэй. Виталий, эн саҥа тыын ылан эрэр дэгэрэҥ ырыа туһунан тугу этиэҥ этэй?

- Мин ырыа бу көрүҥүнэн 2007 сылтан дьарыктанабын. Дэгэрэҥ ырыа саха эстрадатыгар күүскэ киирэн эрэр. Саха киһитэ дэгэрэҥ ырыаны иһиттэҕинэ, кута-сүрэ уһуктар. Урукку көлүөнэ хаалларбыт ырыа бу көрүҥүн биһиги, эдэрдэр, сыыска-буорга түһэрбэккэ, сайыннаран, ситэрэн иһэр эбээһинэстээхпит.

- Онтон бэйэҥ ханнык ырыалары табыллан толороҕун?

- Кылыһахтаах, дэгэрэҥ ырыалары сөбүлээн ыллыыбын. Ону таһынан лириичэскэй, иэйиилээх уонна билиҥҥи „попса" да ырыалары толоруохпун сөп.

- Бэйэҥ ырыа айарга холонон көрөр санаалааххын дуо?

- Саамай хомойорум диэн, гитараҕа сатаан оонньообоппун. Ырыа айан көрө иликпин, ол гынан баран хоһоон суруйабын.

- Саха эстрадатыгар кими ордук чорботоҕун?

- Сахалыы куттаах ырыаһыттары сөбүлээн истэбин. Табаарыспын Анатолий Бурнашеву ордоробун.

- Эн киһи ханнык хаачыстыбатын биһириигиний, тугун сирэҕиний?

- Бэйэтин наһаа үрдүктүк туттубат, сахалыы мындыр толкуйдаах, төрөөбүт тылын баһылаабыт сэмэй киһини биһириибин. Хобу-сиби тарҕатар, киһини кэтэҕиттэн саҥарар олуона быһыыны абааһы көрөбүн. Улахан аньыынан ааҕабын.

- Иллэҥ кэмҥин хайдах атаараҕын?

- Үлэбиттэн ордон сынньалаҥҥа бириэмэм олох суоҕун кэриэтэ. Онон иллэҥ кэммин олус күндүтүк саныыбын. Сылаас дьиэҕэ үүттээх итии чэй иһэ-иһэ, үчүгэй киинэни көрөрбүн сөбүлүүбүн. Эр киһи быһыытынан дьиэ ис-тас үлэтин өрө тутан, ыпсаран биэрэрбиттэн дуоһуйабын.

- Эн, эдэр киһи, духуобунас туһунан туох өйдөбүллээххиний?

- Духуобунас - бу киһи тутта-хапта сылдьыыта, култуурата, ис туруга, өйө-санаата, киһи киһиэхэ сыһыана. Сергей Борогонскай „Мэҥэлэр -- хайа үрдүгэр" диэн, сүрдээх үчүгэй кынаттаах тыллара - биһиги өйбүтүгэр-санаабытыгар күүскэ иҥэн, үөрэтэ, иитэ-такайа сылдьар. Бу -- киһи хараҕар көстүбэт духуобунас уонна култуура хайата буолар.

- Виталий, түмүккэ олунньу 19 күнүгэр буолаары турар „Өбүгэм үгэһин утумнаан" айар киэһэҕэр төннүөххэ.

- Тааттаттан күн күбэй ийэм, „Таатта күөрэгэйэ" Светлана Очирова, бииргэ төрөөбүт быраатым Кеша, өссө Валентин Козлов салайааччылаах „Доҕордоһуу" үҥкүү ансаамбыла кэлиэхтэрэ. Бу күн көрөөччүлэрбэр Дьокуускайтан доҕорум, биллэр-көстөр ырыаһыт Анатолий Бурнашевтуун дуэттаан бэлэх оҥоруохпут. Үлэлии сылдьар кэлэктиибим, Василий Винокуров салайааччылаах „Кыталык" ансаамбыл, Прокопий Федоров уонна кини эстраднай устуудьуйатын иитиллээччитэ Айтал Матчитов кытталлара чуолкай. Барыта 60-ча оҕо үҥкүүлүөҕэ. Кэлбит ыалдьыт кэмсиниэ суоҕа, көрбүт кэрэхсиэ, сылдьыбыт сылаанньыйан барыа диэн эрэннэрэбин. Онон Майа олохтоохторун, ыалдьыттары айар киэһэбэр ыҥырабын.

- Виталий, кэпсээниҥ иһин баһыыба, ырыаҥ-тойугуҥ ыраахха диэри дьиэрэйдин, бар дьонуҥ үөрүүтүн үрдэтэ сырыт, алгыстаах айар аартыгыҥ арыллан истин.


Кэпсэттэ Эмма ПАВЛОВА

„Кыым", 2010 с., олунньу 11 күнэ, 5 №