| «Ай-тал» кэнсиэрин кэнниттэн... |
| 15 февраля 2010, 22:11 | Көрдүлэр: 2848 | Ыстатыйалар |  |
 Олус да ырыаһыт дьоммут ээ - сахалар. Ол эрэ кэлиэ дуо, били, ким эрэ эппитинии, ырыаһыт буолбатахпытына - ойууһуппут, ол суох буоллаҕына - үҥкүүһүппүт...Ыраах сырыттахха, хайаан да ыллатан баран тэйэр идэлээхтэр. Бу хаһан да харахтаабатах омуктарын ырыатын-тойугун истэр баҕа баһаам буоллаҕа. Арай ону сүүрбэччэ сыллааҕыта (бэлиэр оччо буолбут!) биһиги тыыннаах бөлөхтөрбүт ситэрэн-хоторон биэрбиттэрэ. Кинилэр билигин - тыыннаах номохтор. «Чороон», «Чолбон», «Ай-Тал», «Сэргэ». Батыһар дьон бааллара үөрдэр. Ол аата, убайдарбыт бэйэлэрэ эрэ бэртэринэн муҥурданан хаалбакка, билиилэрин-көрүүлэрин ыччакка тиэрдэр хайҕаллаах суолу тутуспуттарын туоһута. Олунньу 7 күнүгэр «Ай-тал» уонна бу бөлөх кута-сүрэ Сиэн Тиитэп дьону-сэргэни айар киэһэлэригэр түмнүлэр. Көрбүттээҕэр сэрэйбит ордук диэбиккэ дылы, бу киэһэни бэрт элбэх киһи кэтэспит буолуохтаах. Ол да сиэринэн, төһө да эрдэттэн биллэрии-эрэкэлээмэ мөлтөһүөр буоллар, дьон хото кэлбит. Быһа түһэн эттэххэ, билигин ханнык баҕарар тэрээһин таһымнаахтык ааһарын туһугар биллэриигэ-сырдатыыга кэмчилиир улахан охсуулаах. Тиһэҕэр ыллаан-туойан дуоһуйуу ылыахтааҕар, кимиэхэ эрэ биэрэрдээх хаалан тоҕоноҕу ыстыахха сөп. Бастатан туран, кэнсиэри көрө олорон быыкаатык бэлиэтэммиппин тиэрдиэм. Бу бэлиэтэнии - ол түгэҥҥэ төбөбөр көтөн түспүт санааларым, сыанабылым. Сиэн Тиитэп (Юрий Спиридонов) өрүү олоппоско олорон ыллыыр-оонньуур идэлээх. Итини тус бэйэм олус биһириибин. Хайдах эрэ атах тэпсэн олорон сэлэһии тыына кэлэр. Ырыаһыт бэйэтэ даҕаны ордук холкутуйан, ис-иһиттэн иэйэн ыллыыр. Оччотугар көрөөччү эмиэ кинини, кини айымньытын ылынар, сыаналыыр күүһэ лаппа улаатар. Ол эрээри эстрада хабааннаах аныгы шоуларга итинник ньыма барсыбата эрэбил. Арай тыыннаах доҕуһуоллаах эрэ кэнсиэргэ туһаныллыан сөп. «Ай-талы» кытары Саха сирин Ырыа айааччыларын сойууһун бас-көс киһитэ Алексей Егоров хам-түм да буоллар, оонньоһор идэлээх. Байааҥҥа. Кэлиҥҥи кэми ыллахха, бастаан Тумус Мэхээлэ уонна Уххан айымньыларынан ырыаҕа алтыспыттара быһыылааҕа. Мин көрдөхпүнэ, Өлөксөй туох эрэ сүтүгүн булбут курдук көстөр. Ама дуо - «Чороон» курдук аатырбыт ансаамбыл бас-гитаараһыта тыыннаах доҕуһуолун суохтуура кэмнээх буолуо дуо?! Сатаатар, билигин киһи эрэ барыта бөлөх тэринэн оонньуур кыаҕа кыра. Тоҕото өйдөнөр - ночоото уонна олус элбэх бириэмэни ирдиирэ бэрт. А.Егоров байаанныыр кэмигэр Михаил Перетертов үрэр үстүрүмүөҥҥэ (пианино курлук клавишалаах, туох диэн ааттааҕа буолла?) оонньуура туох эрэ ураты тыыны биэрэр. Саха сирин бөлөхтөрүттэн итинник тыаһы-ууһу, билиҥҥитэ, ким да таһаарбат. Перетертов туһунан кэпсээбиччэ эттэххэ, хаһан эрэ көннөрү акустикалаах гитараҕа «Огинскай полонеһын» оонньоон иһитиннэрбиттээх. Иккиэйэх илиитинэн туох баар доҕуһуоллуун-матыыптыын, саҕаланыаҕыттан бүтүөр диэри толору. Баҕар, анаан үөрэммит, идэтийбит киһиэхэ ол соччо улахана суоҕа буолуо да, тус бэйэм ону көрөн олус саллыбытым, ону ааһан ымсыырбытым - иккистээн да төрүүрүм буоллар, итинник таһымҥа тиийэрим саарбах. Биири бигэтик этэбин: кини курдук гитаараһыты булар уустук буолуо. Михаил Перетертов гитарата уонна Александр Спиридонов саксофона бөлөх оонньуутугар классика тыынын биэрэллэр. Ол ордук рок-н-ролл, блюз, кантри хайысхалаах ырыаларга иһиллэр. Ити да гыннар, арҕааҥҥы хайысхалар биһиги дьоммутугар кэлэн син биир сахалыы тыыннанан хаалаллара үөрдэр. Онуоха араас дьүрүһүтүү, дьиэрэтии, о.д.а. курдук сахалыы ньыма киирэн биэрэн көмөлөһөр быһыылаах. Уонна ырыаһыт куолаһынан да элбэҕи оҥорор буоллаҕа. Уопсайынан, «Ай-тал» мусукааннара бары да таһымнаахтар. Барабаанньыт Сергей Павлов кэлиҥҥинэн ыллаһар буолбут. Бэк-вокал дэнэр. Урут кини «Оһуокай» эрдэхтэринэ син элбэхтэ ыллыыр буолара, билигин онтун эргиппит. «Мада-стайл» диэн, эдэр уолаттар бөлөхтөрүн төһүү киһитэ Игорь Иванов манна бас-гитараҕа оонньообута аҕыйах сыл буолла. Холобур, хаһан эрэ «Чолбоҥҥо» Гаврил Сазонов лоп бааччы киирэн биэрбитин курдук, Игорь «Ай-тал» оонньуутун ситэрэн-хоторон биэрэр мусукаан буола үүммүт. Сиэн Тиитэп ырыаларын бэрт элбэх киһи ыллыыр. Хайысхалара да араас. Үксэ - дэгэрэҥ. Уопсайынан, Киристэпиэр Махсыымап кэнниттэн дэгэрэҥи өрө туппут, эбиитин киэҥ эйгэҕэ тарҕанарыгар иккис тыыны укпут киһибит буолар. Киристэпиэр байаанынан айаннаабыт буоллаҕына, Сиэн Тиитэп - гитаранан. Бу киэһэ элбэх ырыаһыт кытынна. Барыларын ааттыы барбакка эттэххэ, Сиэн Тиитэп оҕотун Аюнаны бэлиэтиэх кэриҥнээхпин. Эдьиийэ Лена Спиридонова ыллаабыт «Баҕарабын дьол аргыстаһыан» ырыатын ыллаата. Суохтаппата, долгутта. Кэнсиэри Виталий Власов салайан ыытта. Санаттахха, оччоттон-баччаҕа диэри Былааһаптаах Сиэн Тиитэп кыттыһан суруйбут ырыалара баһаам. Ол быыһыгар Ваня Трофимов ыллаабыт «Сахам ата» баар. Манан бүттүм. Салгыы дьон санаатын тиэрдэбин:  Петр Березкин, «Уран» бөлөх ырыаһыта:- Сиэн Тиитэп ырыатын-тойугун иһиттэххэ, атынан айаннаан иһэр курдуккун. Дьиҥ сахалыы баар, Киристэпиэргэ майгынныыр. Чыскыырай, ырыаһыт: - Дэгэрэҥи баһылаабыт дьоммут. «Ай-тал» бу хайысхаҕа үлэлээбитэ ыраатта. Кырабыттан кинилэри истэн улааппытым. Ол миэхэ үөрэх курдук буолбута, билигин айар үлэбэр олус туһалыыр. Маннык тыыннаах кэнсиэрдэри төһө кыалларынан элбэхтик тэрийиэххэ наада. Фонограмма үйэтэ кэлиэҕиттэн, биһиги ырыабыт-тойукпут урукку курдук аан дойду таһымыгар тахсар кыаҕа суох буолла. Ол да буоллар, хамсааһын баар, сотору өссө күөрэйэн тахсыаҕа. Сиэн Тиитэп бу олоххо кэлбит анала - сахалыы ырыа-тойук, чуолаан дэгэрэҥ сүтэн-симэлийэн хаалбакка, үйэтийэрин ситиһии буолар дии саныыбын. Геннадий Семенов, «Ай-тал» ырыаһыта: - «Ай-тал»-лары кытары билсибитим сүүрбэччэ сыл буолла. Кэлиҥҥи сэттэ сыл устата бииргэ үлэлиибит. Мин көрөрбөр, билигин этно-хайысханы тутуһа сылдьар соҕотох бөлөх хаалла. Сылтан сыл, саҥаттан саҥа кэлэ турар. Дьууруй (Сиэн Тиитэп) ырыаны хайдах эрэ хааһахтан хостуур курдук таһаарар. Ол иһин интэриэһинэй. Перетертов Миша - букатын да хатыламмат мусукаан. Таһыма үрдүү турар, тубустар-тупсан иһэр. Игорь Иванов эмиэ түргэнник сайдар, атын ырыаһыттарга оҥорор доҕуһуола эмиэ ураты. Ый курдук дьиэбэр олордо сырыттым уонна алта ырыаны суруйдубут! «Ай-тал» туох баар кыаҕын барытын биир кэнсиэринэн көрдөрдө диир кыах суох - киэҥэ бэрт. Бүгүҥҥү көстүү - сорҕото эрэ. Марк Андреев, «Мада Стайл» бөлөх ырыаһыта: - Аҕыйах сыллааҕыта Сиэн Тиитэпкэ үөрэнэ киирбитим уонна ырыа өттүнэн барбытым. Салгыы бэйэбит бөлөх тэриммиппит. Аппаратуранан буор босхо хааччыйбыта, ырыалары айан биэрбитэ. Сахалыы тылынан хайдах итинник ис киирбэх ырыалары айыахха сөбүн олус сөҕө истибиттээхпин. Билигин кини айар үлэтин истэн-сэҥээрэн элбэххэ үөрэнэбит. Кини биһиги айар суолбутун ыйан биэрбитин иһин махтанабын. Бөлөхпүтүттэн үс буолан манна мусукаалынай колледжка үөрэнэ киирдибит. Аны сайын мустан саҥа ырыалары оҥорор санаалаахпыт. Баҕар, ааппытын сахалыыга уларытыахпыт. Сиэн Тиитэп билигин биһигини таһынан «Ойдуо» диэн сахалыы үстүрүмүөннэргэ оонньуур этно-бөлөҕү тэрийэн үлэлэтэр. Ол аата айар үлэ салҕанан барар. Салгыы да өссө да элбэх ырыаны айа турарыгар баҕарабын. Афанасий Арчылан, «Күрүлгэн» альманах эрэдээктэрэ: - Иилээн-саҕалаан ыыппыт Битээлий Былааһап кэнсиэр былаһын тухары биирдэ да «музыка», «музыкант» диэн тылы туттубатаҕын биһирээтим. Ол оннугар «дьүрүлүгэн», дьүрүскэн диэн туттар буолбуттар. Маны сыыйа олоххо киллэрэн, туһанан барыахха баар эбит. Мэхээс СЭМЭНЭП «Кыым», 2010 с., олуньу 11 күнэ, 5 № Александр Бурцев - Салҕааһын хаартыскаҕа түһэриитэ |
|
Нөрүөн-нөргүй буоллун биһиги саайтпыт ыалдьытыгар! Билигин эн ыалдьыт курдук киирдин. Бэлиэтэнэн киирдэххинэ бу сиртэн элбэҕи бэйэҕэр туһаныаххын сөп.
Майгынныыр сонуннар:
|
« Төттөрү
Ырытыылар (0)
