| Александра Алексеева |
| 20 февраля 2008, 20:51 | Көрдүлэр: 24590 | Саайт ыалдьыттара |
|
"Миигиттэн тутатына үрдүк таһымнаах ырыалары, куолаһы, тас көстүүнү ирдииллэрэ чахчы. Онно барытыгар сөп түбэһэр эмиэ да ыарахан. Барытыгар икки төгүл эппиэтинэс, икки төгүл ирдэбил"
Александра, эн саха эстрадатын биллэр ырыаһыта буолаҕын диэтэхпинэ ол мэлдьэҕэ суох. Үгэс быһыытынан бэйэни билиһиннэрии бэрээдэгинэн кэпсии түс эрэ. Аламай күн сыламынан, күндү "Ырыа кырдала" саайт ааҕааччыларыгар! Мин Чурапчыттан төрүттээхпин. Билигин идэбинэн ырыа учууталабын. «Айыы кыһата» саха оскуолатыгар уонна 33 № оскуолаҕа эстраднай ырыа куруһуогун ыытабын. Үлэбин олуһун диэн сөбүлүүбүн. Кэргэннии буолан, уйа туттан олорбутум номнуо 13 сыла буолла. Уоллаах кыыс оҕолордоохпун. Олохпор биир баар суох киэн туттар оҥоһуум дьиэ кэргэним буолар. Саха эстрадатын далбар хотуна Екатерина Егорова эн эдьиийиҥ буолара эмиэ кистэл буолбатах. Эн айар үлэҕэр ол туох эмэ оруолу оонньуур дуо? Мин эдьиийбинэн наһаа киэн туттабын, олус убаастыыбын, сүгүрүйэбин. Кини миэхэ кыра эрдэхпиттэн ийэм кэриэтэ буоллаҕа. Миигин сценаҕа аан бастаан эдьиийим Екатерина таһаарбыта. 7 саастаахпар «Ийэбэр» диэн нууччалыы ырыаны үөрэппитэ. Ол ырыанан тахсан оскуола иннигэр наһаа симик куоласпынан олуһун долгуйан туран ыллаан турардаахпын. Профессиональнай сценаҕа эмиэ Екатерина Алексейдыын сиэтэн таһаарбыттара. Эдьиийим такайан, үөрэтэн сценаҕа тахсарбар көмөтө туохха да тэҥнэммэт. "Эйигинниин бииргэ" диэн ырыабынан мин айар үлэбин саҕалаабытым. «Этигэн Хомуска» «Сыл бастыҥ саҕалааччыта» диэн ааты ылбытым. Биллэн турар, тэҥнииллэрэ эмиэ чуолкай. Миигиттэн тутатына үрдүк таһымнаах ырыалары, куолаһы, тас көстүүнү ирдииллэрэ чахчы. Онно барытыгар сөп түбэһэр эмиэ да ыарахан. Барытыгар икки төгүл эппиэтинэс, икки төгүл ирдэбил. Биһиги саайпыт каталогар 17 ырыаҥ киирбит. Онтон көрдөххө үксүн саха биллиилээх поэттарын – Наталья Михалева - Сайа, Петр Тобуруокап, Күннүк Уурастыырап хоһоонноругар айар эбиккин. Ол эн ырыа ис хоһоонугар ирдэбиллээххин туоһулуур диэххэ сөп. Репертуаргын сүүмэрдииргэр эн туохха олоҕураҕын? Эн ырыаҥ хайдах үөскүүрүй уонна ырыа эн олоххор? Саамай сөбүлүүр дьарыгым – ким да суоҕар уу-чуумпуга сытан сахалыы хоһооннору ааҕыы. Саха тыла наһаа баай, сиэдэрэй, ону барытын толору туһаныахха сөп дии саныыбын. Мин репертуарбар ырыаларым үксэ тапталы хоһуйаллар. «Тапталы туойбутум, тапталы туойабын, тапталы туойуом да турдаҕа». Мин ырыам матыыптан үөскүүр. Онтум эмискэ киирэн кэлэр  - утуйа да сыттахпына, айанныы да сырыттахпына, хаһан баҕарар. Уйулҕабын туох эрэ кэрэ абылаҥ кууһар, оччоҕо дьэ инструмеммар ыксыыбын уонна… Онтон ол матыыппар сөп түбэһэр хоһоон көрдүүбүн. Ырыа мин олохпор буолбатах, мин олоҕум ырыаҕа Ырыанан олоробун, ырыанан тыынабын, ырыанан дьоллоохпун! Уля Сергучева-Күннэй биһиэхэ интервьютугар «Билиҥҥи эстрада таhыма 80-с сыллар эстрадаларыттан быдан намыhах. Технология кэлиитин эстраднай сайдыынан аахпаппын, көрдөххө да, төттөрүтүн, биhиги оннубутугар барытын оҥорон биэрэр техниканан туhанан, сатаан ыллаабат да буолан эрэбит. Үрдүк таhымнаах аранжировкалар суохтар, үчүгэй ырыалар аҕыйахтар…» диэн сыанабылы биэрбитэ. Манна эн санааҥ? Күннэй интервьютун аахпытым уонна наһаа сөбүлээбитим - олус дириҥник толкуйдуур эбит. Сахалыы истиҥ-иһирэх санаалааҕа, баай тыллааҕа-өстөөҕө киһини үөрдэр. Технология кэнники кэмҥэ олус сайынна – ол чахчы. Ити туһалыыр да өрүттээх, буортулуур да өрүттээх. Кырдьык, сатыыр-сатаабат барыта ыллыах курдук буолан эрэр. Бу кэннэ ама ырыа таһымын туһунан киһи туох диэй. Чэпчэки, өйдөнүмтүө, дьоҥҥо тиийимтиэ матыыптар билигин наһаа элбээтилэр. 80-с сылларга биһиги эстрадабыт таһыма үрдүк этэ диэн Күннэй этиитин кытта сөбүлэһэбин. Тыыннаах музыка, тыыннаах куолас, этэргэ дылы, тыыннаах ырыалар. Ол кэмҥэ гастроллар да элбэх буоллахтара. Оттон билиҥҥи ырыаһыттарга гастроллур кыахтара суох буолан да буолуо таһыммыт намыһаҕа биллэр. Ырыаһыты ырыаһыт оҥорор гастрол диэтэхпинэ миигин кытта элбэх киһи сөпсөһөрө буолуо дии саныыбын Саайпыт түһүлгэтигэр биир форумчанин «Саха эстрадата күүгэнэ ордук элбээн иhэр! Киhи кыhыйыах кими эрэ кириитикэлээри гыннахха, "Сахалар кэм биир талааннаах киhигитин сиэн эрэҕит ",- диэн буолар» диэн суруйбута. Кырдьыга да, ордук эдэр ырыаһыттар ырыа ис хоһоонугар, мелодиятыгар көтүмэхтик сыһыаннаһаллар диэн этэр наадалаах. Уонна аҥардас сценаҕа тутта-хапта сылдьыылара, сорохтор таҥастара-саптара киһини сонньутар. Бу үөскээбит быһыы-майгы биричиинэтэ туохханый уонна ону хайдах уларытыахха сөбүй дии саныыгын? Ол форумчаниҥҥа эҕэрдэ буоллун . Күүгэн, хомойуох иһин, ханна баҕарар баар. Эдэр ыччаты, маассаны сахалыы толкуйдуурга, саҥарарга бастатан туран ырыаһыттар үөрэтэллэр. Маассаҕа тиийимтиэ үксүгэр эстрада буолар. Ону толорооччуларбыт «Мин эйигин таптыыр эбиппин, толкуйдуу барбакка этэбин», «Тойота-Прадонан айаннаан иһэн», эбэтэр «СМС-та ыыт, арылхай хараххынан» диэн тыллары иһиттэхпинэ санаам түһэр. Ама саха тыла дьадайда дуу, биитэр ырыа айааччыларбыт, толорооччуларбыт таһымнара оччо мөлтөөтө дуу? Бэйэҥ сатаан суруйбат буоллаххына саатар бэлэм да хоһооннору туһаныах баар эбит. Ол эрэн күүгэн син биир түһэр, уостар Талаан үөһэттэн айыллар, талаан хаһан да тостубат. Оттон талаан бэриллибэтэх дьоно биир күн күүгэннирээт син биир уосталлар.Биһиги түһүлгэбит дьоно этэринии билиҥҥи кэмҥэ араас «солуута суох күрэхтэр, ырыалар, киһи улаханнык сэҥээрбэт бырайыактара» олус элбээтилэр. Кэнсиэрдэри түһүлгэ дьоно «бары биир ис хоһоонноохтор: барытыгар биир толорооччулар, барытыгар биир ырыа» диэн бэлиэтииллэр. Эн манна сөпсөһөҕүн дуо? Хомойуох иһин, ити барыта баар. Үчүгэй, күүстээх шоулар суохтарын кэриэтэ. Ырыаһыттар наар биирдэр. Үчүгэй шоу оҥорорго үп өттө кыаллара буоллар, син табылла сатыа этэ. Биһиэхэ да куһаҕана суох режиссердар бааллар, араас көрүүлээх, толкуйдаах. Ол эрэн, хас биирдии «толкуй» элбэх үбү эрэйэр бириэмэтэ кэллэ. Ол иһин наар чэпчэки өттүнэн бара сатааһын баар буолла. Бэл подтанцовканы ырыаһыт бэйэтэ уйунар. Ол эрэн билигин кэнсиэри тэрийээччилэр элбэх харчы сомсон ылаллар дии санаабаппын, аҥардас зал арендата ыараханын билэбин. Кэнсиэргэ сөбүлээн сылдьар дьон саҥаттан саҥаны эрэйэр. Ол гынан баран ырыаһыт хас кэнсиэр аайы саҥаттан саҥа ырыаны ыллаабата чуолкай. Дьон син биир хит ырыалары истээри кэлэр. Ырыаһыт сценаҕа биһирэнээри тахсар. Саҥа ырыаны сценаҕа тахсан биһирэтэр олус ыарахан. Ол иһин үгүс ырыаһыттар саҥа ырыаларын маҥнай радиоҕа биэрэллэр. Элбэх ырытыылаах, мөккүөрдээх «Саҥа Ырыа» конкурс түмүктэннэ. Мин санаабар, бу конкурс сүрүн сыыһата куолас киирэр ньымата буолар. Ол түмүгүн бары билэбит. Манна эн сыһыаныҥ уонна сыанабылыҥ? «Саҥа Ырыа» интерактивнай конкурс олус мөккүөрдээх. Бастакы конкурска Бурнашевтар, Егоровтар, Өркөн, Харысхан, Күннэй уо.д.а бары кыттыбыттара. Ону барыларын ааһан Тамара Попова кыайбыта. Быйыл эмиэ Далаананы, Сайсарыны, Никаны ааһан Эрмине кыайда. Итиннэ бу проект режиссера наһаа үчүгэйдик эппитэ: «Сөбүлүүр ырыаһыккар куоластаа ээ» диэн. Эмиэ да сөп режиссер хараҕынан көрдөххө. Сөбүлүүр ырыаһыккар куоластаа – оччоҕо кыайыа. Ол эрэн быйыл биир нэдиэлэ иһигэр Эрминеҕэ 30 тыһ. куолас киирбитэ сүрдээх этэ. «Саҥа Ырыа» саҕалаан эрэр ырыаһыкка улахан стимул дии саныыбын. Кини дьоҥҥо биллэн-көстөн хаалар. Ол буолар ырыаһыкка биир саамай туһалаах өрүтэ. Оттон кыайар-кыайбат диэн улахан суолтата суох курдук. Аны быйыл 2 бастакы миэстэ биэрбиттэрэ сыыһа дии саныыбын. Ханнык баҕарар конкурска 2 Гран-При көрүллүбэт. Уопсайынан мөккүһэ сатаатахха, мөккүөрэ элбэх Биһиги көлүөнэ Аркадий Алексеев, Валерий Ноев, Галина Шахурдина, Чороон ВИА ырыаларыгар улааппыппыт. Эн ити эйгэҕэ эмиэ чугас сылдьыбыт киһи саха эстрадатын классиктарыттан кими бэлиэтиэҥ этэй? Ким айар үлэтэ эйиэхэ ордук чугаһый? Уонна билигин ким эн сүбэһитиҥ, көмөлөһөр киһиҥ буоларый? Ити мин сүгүрүйэн улааппыт дьоммун ааттаталаабыккын. Барыларын наһаа сөбүлээн истэбин. «Чорооннор» миэхэ оһуоба чугастар, ырыаларын барытын билэбин. Кинилэри тыыммакка да олорон истээччибин. Хас биирдиилэрэ сурдээх харизмалаах дьон. Валерий Ноев курдук тапталы, олоҕу, кэрэни туойбут киһи аҕыйах дии саныыбын. Галина Шахурдина кыыс, дьахтар дьылҕатын, олоҕун, тапталын барытын олус кэрэтик хоһуйбут киһи кини баар. Мин Галина Никитичналыын элбэхтэ гастролга бииргэ сылдьыбытым, олус чугастык дьүөгэлии билсэбит да диэххэ сөп. Кини киһи быһыытынан сүрдээх элэккэй, үчүгэй киһи. Мин сүбэһитим бастатан туран ийэм буолар. Эдьиийдэрим, убайдарым уонна биллэн турар, олоҕум аргыһа – кэргэним. Уххан тылларыгар, быраатыҥ Өркөн мелодиятыгар, убайыҥ Иннокентий аранжировкатыгар Өркөннүүн толорор «Туоххаһыйыы тойуга» диэн сүрдээх иэйиилээх, киһи уйулҕатын хамсатар да диэххэ сөп ырыаҕыт 2007 сыл түмүгүнэн «Этигэн хомус» конкурска «Сыл бастыҥ ырыата» номинацияҕа киирбит. Мин санаабар, бу ырыа чуолаан эһиги толоруугутугар сүрдээх табыллыбыт. Бу ырыаны дуэттыыр хайаҕыт идеятай? Уонна өссө кимниин дуэттыаххын сөп этэй? «Туоххаһыйыы тойуга» Этигэн Хомуска киирбититтэн олус үөрэбин. Наһаа кэрэ ырыа. Мин Өркөннүүн дуэттыах буолбуппут дьиҥэр ыраатта, ол эрэн хайдах эрэ кыаллыбат этэ. Оттон убайбар Иннокентий Тытыгынаевка студияҕа киирэ сылдьан Өркөн ырыаларын истэн баран бу ырыаны наһаа сэргээбитим уонна ыллаан көрүөххэ диэн мин этии киллэрбитим. Ол аата мин идеям диэн буолара буолуо арааһа Бу ырыаны истэрбин бэйэм да олус сөбүлүүбүн. Үксүгэр мин бэйэбин истэрбин сөбүлээбэппин, ол эрэн бу ырыаны дьэ истэбин Мин Василий Еремеевтыын, Максималыын дуэттыы сылдьыбытым, уонна ити бырааппынаан. Онон үс дуэт арааһа сөп да буолара буолуо? Эн оҕолоруҥ ырыаһыт буолалларын хайдах ылыныаҥ этэй? Мин оҕолорум бэйэм дьарыктыыр группаларбар ыллыыллар. Кыыһым ырыанан үлүһүйэр. Ол эрэн мин кинини күһэйэ сатаабаппын. Ырыаһыт идэтин таллаҕына ону тэҥэ хайаан да атын идэни эмиэ ылара наадалаах. Оттон ырыа хаһан да мэһэй буолуо суоҕа. Эстрада ырыаһыттара гонорардарынан, быстах выступлениеларынан ииттинэн олороллор. Онно эрэ эрэнэр сыыһа, ырыаһыт дьылҕата да кылгас. «Ырыа кырдала» саайт ыалдьыттарыгар уонна бэйэҥ сүгүрүйээччилэргэр тугу баҕараҕын? Уонна ханнык ырыаларгын бэлэхтиигин? Ырыа кырдалыгар улахан махтал буоллун мин санаабын дьоҥҥо-сэргэҕэ таһаарбыккытыгар. Маннык саайт арыллыбыта олус үчүгэй эбит, дьоҥҥо туһалаах буолсу. Элбэх ыалдьыттары баҕарабын. Киириҥ, ааҕыҥ, сэргээҥ, сэһэргээҥ. Дьоллоох буолуҥ, Айыыһыккыт эрэ аргыстастын, Иэйэхсиккит эрэ эҥэрдэстин! Уонна истээччилэрбэр икки ырыаны бэлэх уунабын. Уххан тылларыгар, Өркөн мелодиятыгар, Иннокентий Тытыгынаев аранжировкатыгар «Туоххаһыйыы тойуга» уонна Аина тылларыгар, бэйэм мелодиябар, Иннокентий Тытыгынаев аранжировкатыгар Максималыын толоруубутугар «Умнубуккун». А.Алексеева уонна Варя Maxima - Умнубуккун (скачать) Кэпсэттэ СИНИЛЬГА
Все материалы с раздела «Саайт ыалдьыттара» принадлежат автору проекта и могут быть использованы только с согласия автора. Все права на исходные аудиоматериалы принадлежат их авторам и владельцам. Аудиоматериалы предоставлены исключительно для ознакомительного прослушивания.
|
Биһиги бүгүҥҥү ыалдьыппыт мелодист, ырыаһыт Александра Алексеева. |
Нөрүөн-нөргүй буоллун биһиги саайтпыт ыалдьытыгар! Билигин эн ыалдьыт курдук киирдин. Бэлиэтэнэн киирдэххинэ бу сиртэн элбэҕи бэйэҕэр туһаныаххын сөп.
Майгынныыр сонуннар: |
« Төттөрү
Ырытыылар
